In het CPB-plan hoef je alleen belasting te betalen over het al afgeloste deel van je huis. Mensen die een hypotheekvrije woning bezitten, gaan er dus het meest op achteruit. Hoe zit dat?

Vermogen zwaarder belast dan huis

In het huidige belastingstelsel wordt een eigen koopwoning belast via het eigenwoningforfait. De gemeente berekent hoeveel je huis ongeveer waard is (de WOZ-waarde), een percentage van die waarde wordt bij je belastbare inkomen opgeteld. Voor huizen tot een miljoen euro is dat 0,75 procent.

In het plan van het CPB worden huizen als vermogen gezien, net zoals spaargeld dat is. De overheid gaat er vanuit dat je vermogen jaarlijks met 4 procent toeneemt. Hoeveel de toename in werkelijkheid is, doet er niet toe. Over dat fictieve rendement moet je 30 procent belasting betalen. Dat betekent dat je 1,2 procent belasting betaalt over je vermogen (30 procent van de fictieve 4 procent).

Voorbeeld

Je hebt een volledig afgelost huis met een WOZ-waarde van € 300.000. Je hebt meer spaargeld dan de vrijgestelde € 42.660 voor twee personen.

• Huidige situatie

Het eigenwoningforfait is 0,75 procent van 300.000 = € 2.250 x 0,42 = € 945. Is het eigenwoningforfait echter hoger dan je aftrekbare kosten, dan heb je recht op een extra aftrekpost ter grootte van het verschil ten opzichte van je aftrekbare kosten. Het huis is in dit geval volledig afgelost (geen hypotheekrenteaftrek) en er zijn geen andere aftrekbare kosten. De extra aftrekpost is € 2.250. Je betaalt dus geen extra belasting.

• Plan CPB

De belasting op vermogen bedraagt 1,2 procent van € 300.000 = € 3.600 netto per jaar.

De huizenbezitter in dit voorbeeld gaat er dus jaarlijks € 3.600 op achteruit. Volgens het CPB zou dat verlies gecompenseerd kunnen worden via andere belastingen. Omdat mensen lange financiële verplichtingen zijn aangegaan op basis van de bestaande regels, pleit het CPB wel voor een lange overgangsperiode.

Lange overgangsperiode kort houdbaar

Wat die laatste toevoeging waard is, blijkt wel uit hun ideeën voor de hypotheekrenteaftrek. Die moet namelijk stevig beperkt worden, veel sneller dan in het huidige tempo. Afspraken over lange overgangsperiodes zijn blijkbaar niet zo gek lang houdbaar bij het planbureau.

De onderzoekers van het CPB vinden dat Nederlanders hun financiële beslissingen teveel laten afhangen van fiscale factoren. Hun voorgestelde belastinghervorming moet een einde maken aan dat gedrag en zo zorgen voor meer economische welvaart. Let wel, het gaat hier slechts om een proefballonnetje. Het CPB hoopt dat hun rapport 'aanzet tot discussie'.