Het Centraal  Bureau voor de Statistiek (CBS) houdt elke maand bij hoeveel we in Nederland met z’n allen sparen. De cijfers gaan over de gewone spaarrekeningen. Spaarrekeningen waarvan je geld kunt opnemen. We hebben het dus niet over niet de spaarrekeningen voor je hypotheek.

Hoeveel sparen we per maand?

De cijfers van het CBS tonen hoeveel geld we storten op onze spaarrekening, hoeveel we dan weer opnemen en wat er aan rente wordt uitgekeerd. Met enig doorrekenen kun je hieruit het gemiddelde spaarbedrag per maand per Nederlander herleiden. Het resultaat zie je in de grafiek.

Start crisis duidelijk te zien

Wat valt er op in die grafiek? Allereerst de pieken. Een piek toont aan dat een crisis is begonnen. Als er onzekerheid ontstaat in de wereld, en daarmee ook in Nederland, dan stoppen we massaal met geld uitgeven. Datzelfde geld zetten we op de spaarrekening.

Concreet zien we flinke pieken bij de start van de Internetcrisis (start 2001) en bij de banken-/woning-crisis (start half 2008). Verder zie je medio 2011 ook een beperkte piek door de eurocrisis.

Enorme berg opgepot geld

Iets anders dat opvalt is dat we vanaf 2001 enorm veel zijn gaan sparen. Elke maand kwam er veel meer binnen dan dat we uitgaven. Dat zorgde voor een grote pot opgehoopt geld.

Per augustus 2015 heeft een gemiddeld gezin € 44.000 aan spaargeld. Gemiddeld betekent: heel veel gezinnen hebben minder spaargeld dan € 44.000, een klein aantal gezinnen heeft het veelvoudige. Gemiddeld komen we daarmee toch op die € 44.000.

Nederlanders bezuinigden net zo hard als de overheid

Niet alleen de overheid heeft in de crisis flink bezuinigd. We hebben met z’n allen 13 jaar lang lopen bezuinigen. We hielden daardoor zelf de crisis in stand. Want als wij minder kopen, hoeven bedrijven minder te produceren, hebben ze minder personeel nodig, ontstaat er meer werkloosheid, et cetera.

Waarom gingen we weer uitgeven?

Tot slot valt op in de grafiek dat we in een hele korte tijd massaal geld zijn gaan uitgeven, vlák nadat Rutte kwam met z’n opmerkingen waar iedereen schande over sprak. Hoe zit dat?

1. Meerdere organisaties riepen al geruime tijd dat Nederlanders meer moesten aflossen op hun hypotheek. Per 2013 werd het zelfs verplicht om af te lossen op een nieuwe hypotheek, als je in aanmerking wilde komen van renteaftrek.
   
   Al dat geroep, tezamen met die nieuwe wet, bracht een morele verandering tot stand. Veel mensen leek het opeens handig om toch maar te gaan aflossen. En zo geschiedde. Spaargeld werd ingezet voor het aflossen van de hypotheek. 
   
   
2. Rutte was niet de enige die op dat moment uitspraken deed. Met hem zei ook Klaas Knot, baas van De Nederlandsche Bank, dat hij ‘het gevoel had’ dat het beter ging met Nederland. Als personen met enige kennis van zaken dit soort uitspraken doen, dan heeft dat effect.
   
   De media slikte het positieve nieuws als zoete koek. Kranten, journaals en sites kwamen met koppen als: “Het gaat eindelijk beter”. De consument dacht op zijn beurt: “Als iedereen zegt dat het beter gaat, dan zal het ook wel zo zijn”. Het gevolg: mensen gingen weer geld uitgeven.
   
3. Er kwamen positieve geluiden over de huizenmarkt. De huizenprijs zat op het dieptepunt toen Rutte z’n uitspraak deed. In juni 2013 dus. Mensen durfden weer huizen te gaan kopen. Verkopers die flink gespaard hadden om een eventueel verlies te bekostigen, konden eindelijk dat te koop staande huis verkopen. Daartoe moesten ze dan wel hun spaargeld inzetten.
   
   
4. Spullen raken verouderd. Hoe graag je je geld ook reserveert, die haperende cv-ketel, de trage laptop of de auto waarmee je nu al voor de tweede keer op de vluchtstrook staat, moet écht een keer worden vervangen.

Maar kwam het nou door de uitspraken van Rutte?

Nee. Niet echt. Rutte probeerde met zijn opmerkingen kunstmatig te zorgen dat we weer spullen gingen kopen. Als hij had gezegd “Het gaat overal beter met de economie. Dat hoor ik ook mijn Europese collega’s zeggen”, dan hij meer indruk gemaakt. Rutte was dan, samen met Knot en vele anderen de brenger van goed nieuws geweest. Dat laatste is waar we met z’n allen écht gevoelig voor zijn. Plat gezegd: goed humeur, dan heb je zin om wat nieuws te kopen!