De onderzoekers vergeleken elf verschillende pensioenstelsels met elkaar en concludeerden dat Nederland vooral keuzevrijheid mist.

Pensioen in één smaak

Hoewel Nederland jaar in jaar uit tot de top 3 van pensioenstelsels wordt gerekend, is het pensioen voor veel Nederlanders maar in één smaak verkrijgbaar. Je legt verplicht in bij het pensioenfonds uit jouw branche en na je pensioen kun je er periodiek je AOW mee aanvullen. Dat is niet meer wenselijk vinden de onderzoekers.

De belangrijkste reden dat Denemarken en Australië het beter doen dan Nederland, is de (relatieve) vrijheid van deelnemers om bij hun pensioengeld te kunnen.

Langer thuis blijven wonen

Volgens Netspar moeten Nederlanders ook een deel van hun pensioenvermogen in één keer op kunnen nemen. Met dat geld kunnen ze bijvoorbeeld hun huis geschikt maken om er langer te blijven wonen, de hypotheek aflossen of ongedekte zorgkosten betalen. Meer flexibiliteit bij de inleg kan pensioendeelnemers helpen om hun inkomen en consumptie beter over hun leven te spreiden.

Beperk de keuzes

De aanbeveling tot meer keuzevrijheid klinkt zo eenvoudig dat je je afvraagt waarom het er nog niet is. Dat komt omdat het Nederlandse stelsel sterk leunt op het collectief. Om die reden is het wijselijk om slechts een beperkt aantal standaardmogelijkheden aan te bieden. Je zou je pensioenpremie bijvoorbeeld met iets meer risico of juist iets voorzichtiger kunnen laten beleggen. Nog meer mogelijkheden leidt tot meer risico dat de keuze van een ander de hoogte van jouw uitkering beïnvloedt.

Dat principe geldt ook voor keuzevrijheid bij de uitkering van het eerder opgebouwde pensioen. De denktank vindt niet dat je het hele vermogen in één keer moet kunnen opnemen, maar maximaal 10 tot 20 procent. Het doel van het pensioenvermogen blijft nog steeds de bekostiging van de gebruikelijke levensstijl tot op hoge leeftijd. Pas gepensioneerden hebben echter de neiging om hun levensverwachting te laag in te schatten.

Pensioenvrijheid willen of gebruiken

Mooi, de bevindingen van een denktank, maar wat willen we zelf? In 2014 is onderzoek gedaan naar de wenselijkheid van keuzemogelijkheden in het pensioen. De helft van de deelnemers werd gevraagd of ze keuzevrijheid in pensioen belangrijk vonden, de andere helft beantwoordde de tegengestelde vraag of ze het belangrijk vonden dat het pensioen automatisch geregeld werd. Paradoxaal genoeg vond in groep één 82% vrijheid belangrijk, terwijl in groep twee 79% automatisch inleggen juist belangrijk vond.

Volgens de onderzoeker komt dat omdat vrijheid als algemeen doel gewaardeerd wordt. "We waarderen het misschien dat we in principe zelf de eigen pensioenbijdrage mogen bepalen of de mate van risico in het beleggingsbeleid, maar dat betekent nog niet dat we deze vrijheid willen uitoefenen." Vrijheid is dus gewenst, al is het sterk de vraag hoeveel mensen er gebruik van gaan maken.