Wat is er aan de hand?
Het gaat goed op de Nederlandse aandelenbeurs. Het gaat beter met de economie en het gaat beter met de woningmarkt. Positieve signalen dus. Signalen die de consument moed geven.

De beurs ging vooruit op het goede nieuws. Wie 1 januari 2013 had belegd in de AEX, zag op 31 december 2013 dat hij 17% rendement had gemaakt. Dat steekt schril af tegen die 1,5% rente op de spaarrekening.

Nu de crisis voorbij is en de vooruitzichten gunstig zijn, wil iedereen natuurlijk een graantje meepikken. De koersen gaan immers stijgen. Tenminste, dat geloven we op basis van alle positieve informatie. En als we eenmaal op de piek zitten (uiteraard is het niet duidelijk wanneer we die piek bereiken) zijn we te laat met instappen op de beurs en kan de koers alleen maar dalen. Dus we stappen nu in.

Wat is het probleem?
Beleggen doe je met geld dat je op korte termijn niet nodig hebt. Op lange termijn (minimaal 10 jaar, maar bij voorkeur nog een stuk langer) is beleggen, gebaseerd op de historie, winstgevender dan sparen. De positieve toon van de afgelopen periode heeft er echter voor gezorgd dat beleggers zó graag mee willen doen, dat zij geld leenden om mee te beleggen. Sinds 2011 is de hoeveel geleend beleggingsgeld met 47% gestegen.

Maar wie kiest voor een effectenkrediet, ofwel: 'beleggen met geleend geld', neemt flinke risico's  Stel, je hebt € 50.000. Voor dat geld koop je aandelen. Je geld is dan op, zo zou je zeggen. Maar dan is er nog de VBR, de Vrije Bestedings Ruimte.

Zeer eenvoudig geld lenen via de 'Vrije Bestedings Ruimte'
In dit voorbeeld zou die Vrije Bestedings Ruimte op zo'n € 35.000 staan. Dit geld is niets meer dan een zeer gemakkelijk verkrijgbare lening. Leen je dit geld, dan betaal je 6% rente per jaar. Je rendement in een jaar moet dus in ieder geval 6% bedragen, want pas dan speel je quitte. Wil je de kosten eruit halen én wil je beter scoren dan een normale spaarrekening, dan moet je rendement minimaal 7,7%% bedragen. En dan heb je in feite nog niets gewonnen.

Stel, het gaat mis
In 2013 was geld lenen een goede keus geweest. Maar wat als het misgaat? In het rekenvoorbeeld zie je de gevolgen van 15% verlies op de beurs. Je betaalt rente, je maakt verlies op je geleende aandelen en op je normale beleggingen. Je verlies bedraagt in totaal € 14.850. Had je alleen je eigen geld belegd, dan was je verlies beperkt gebleven tot zo'n € 7.600.

Binck waarschuwt niet voor de gevolgen.
Op de website van Binck wordt maar zeer mondjesmaat duidelijk gemaakt dat je met geleend geld gaat beleggen. Met de subtiele "Order kan leiden tot debetstand" denkt Binck weinig mee met de consument. Een deel van deze klanten heeft actief gekozen voor een kredietmogelijkheid. Een andere, met name oudere groep klanten, heeft dit krediet automatisch gekregen.

Hoe dan ook: een betere waarschuwing zou welkom zijn, bijvoorbeeld een melding als "Let op: u belegt met geleend geld. Wees op de hoogte van de financiële risico's". Ook de 6% rente die geldt op dit krediet is moeilijk te vinden op de website van de beleggingsbank.

Consument maakt kinderfouten
Het gaat echter te ver om alleen Binck iets te verwijten. Wie nadenkt, weet dat je moet oppassen met geleend geld. Op het moment dat je start met beleggen, weet je hoeveel geld je inlegt. Als je, los van een gestegen beurskoers, opeens vele duizenden euro's meer gaat inleggen dan je oorspronkelijke inleg, dan kun je er vergif op innemen dat er iets niet in de haak is.

Wie zich bezighoudt met complexere financiële zaken, moet de voorwaarden goed doornemen, hoe klein de lettertjes ook zijn. Zeker als je geld uitgeeft dat niet van jezelf is. Maar het zou fijn zijn als ook de banken zich iets meer zouden verplaatsen in de klant die wellicht geen risico wil lopen maar wél rendement wil maken.