Uit onderzoek van onder andere het Nederlands Instituut voor onderzoek van de Gezondheidszorg (Nivel) blijkt dat Nederlanders bar weinig over de zorgverzekering weten. Laten we daarom beginnen bij de basis. Iedereen die in Nederland woont of werkt, is wettelijk verplicht zich te verzekeren tegen ziektekosten. Vanaf je 18^e sluit je zelf een basiszorgverzekering af. Bij deze basisverzekering hoort voor 2014 een eigen risico van € 360.

Het basispakket bestaat onder andere uit:

• Huisartsenzorg
• Behandeling en verblijf in het ziekenhuis
• Geneesmiddelen en hulpmiddelen
• Verloskundige zorg en kraamzorg
• Geneeskundige geestelijke gezondheidszorg (GGZ)
• Tandheelkundige chirurgische zorg (kaakchirurg) en kunstgebit

1. Eigen risico: wat valt er wel onder en wat niet?
Voor vrijwel alle zorg uit het basispakket geldt dat je eerst je eigen risico opmaakt, voordat je bij je verzekeraar terecht kunt voor een vergoeding. Er zijn echter een aantal uitzonderingen. De kosten van een bezoek aan je huisarts worden bijvoorbeeld nooit van je eigen risico afgetrokken.

De belangrijkste uitzonderingen op het eigen risico:

• Huisarts
• Verloskundige zorg en kraamzorg
• Hulpmiddelen in bruikleen
• Nationale bevolkingsonderzoeken (bijvoorbeeld een borstkankeronderzoek)
• De griepprik (voor risicogroepen)
• Zorg vanuit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ)
• Zorg voor kinderen onder de 18 jaar

Bij spoedeisende hulp kan een bezoek aan de huisarts of de huisartspost dus voordelig uitvallen. Hier betaal je namelijk geen eigen risico, terwijl dit bij een bezoek aan de spoedeisende hulp van het ziekenhuis wel het geval is. Daarom is het financieel verstandig om voor medische hulp - behalve als er sprake is van een levensbedreigende situatie - eerst naar de huisarts of de huisartsenpost te gaan. Indien nodig zal je huisarts je alsnog doorverwijzen naar het ziekenhuis.

2. Een eigen risico bij je aanvullende verzekering?
Een behandeling van je fysiotherapeut en een controle bij de tandarts vallen niet onder de basisverzekering. Deze kosten betaal je dus zelf. Verwacht je hier regelmatig gebruik van te maken, of wil je geen risico lopen, dan kun je een aanvullende pakket afsluiten. Een groot misverstand is dat je bij deze aanvullende zorgverzekering ook eerst je eigen risico moet voldoen. Dit is niet het geval. Heb je bijvoorbeeld een aanvullende tandartsverzekering, dan heeft deze niets te maken met het eigen risico.

3. Een eigen bijdrage naast het eigen risico?
Wanneer je zorg gebruikt, heb je niet alleen te maken met het eigen risico. Ook een eigen bijdrage kan voorkomen. Voor sommige soorten zorg uit de basisverzekering moet je een wettelijke eigen bijdrage betalen. Dit geldt bijvoorbeeld voor eerstelijnspsychologische zorg, zorghulpmiddelen en zittend ziekenvervoer. Wanneer er een eigen bijdrage geldt, betaal je die eerst. Het bedrag wat hierna over blijft, valt onder het verplichte eigen risico.

Stel: je moet naar het ziekenhuis. De auto en de bus zijn geen optie, dus je belt een taxi. Dit noemen we zittend ziekenvervoer. Je krijgt hiervoor bijvoorbeeld een vergoeding per kilometer, maar er geldt een eigen bijdrage van € 95 per jaar. Declareer je vervolgens al je taxikosten, dan moet je de eerste € 95 zelf betalen. Daarna wordt er gekeken naar je eigen risico. Pas daarna krijg je het geld terug van je zorgverzekering.

4. Betalen kinderen geen eigen risico?
Ook kinderen moeten een zorgverzekering hebben. Voor de basiszorgverzekering betalen kinderen onder de 18 jaar geen premie. Zij betalen ook geen eigen risico. Bij de meeste verzekeraars zijn kinderen ook gratis meeverzekerd voor de aanvullende verzekering. Heeft jouw partner een uitgebreider aanvullend pakket dan jij? Zorg dan dat de kinderen op die polis bijgeschreven worden. Voor kinderen worden tandartskosten overigens via het basispakket vergoed.

5. Kan het zijn dat ik in 2014 nog eigen risico over 2013 betaal?
In ziekenhuizen wordt gewerkt met zorgtrajecten. Een zorgtraject, ofwel de periode dat je onder behandeling bent, bestaat bijvoorbeeld uit een intakegesprek, een röntgenfoto, een behandeling en een nacontrole. In totaal wordt dit gezien als één product. Dit totaalproduct wordt in één keer in rekening gebracht. Het ziekenhuis brengt de kosten in rekening nadat het behandeltraject is afgerond.

Het ziekenhuis stuurt de rekening naar de zorgverzekeraar waar je op de startdatum van de behandeling verzekerd was. Een behandeltraject dat eind 2013 startte, maar halverwege 2014 pas afgerond wordt, kan dus in juli 2014 nog in rekening gebracht worden bij je zorgverzekeraar van 2013. Had je in 2013 nog geen aanspraak gedaan op je eigen risico, dan moet je dit op dat moment alsnog betalen. 

Zo kan het voorkomen dat je in juli 2014 het eigen risico van 2013 nog moet betalen en in augustus, als je een andere behandeling ondergaat, wéér eigen risico betaalt, maar dan over 2014.

De zorgverzekering die aanvankelijk 'voor iedereen hetzelfde' was, wordt steeds complexer. Met zorgverzekeraars die steeds meer variatie aanbrengen in de dekking, en de politiek die ook in 2014 weer de nodige wijzigingen doorvoert, zul je je blijvend moeten verdiepen in de actuele situatie van je zorgverzekering.