Als de crisis één ding duideijk gemaakt heeft, is het wel dat het nationaal toezicht op banken een crisis niet kon voorkomen. De internationaal actieve banken namen risico's die achteraf onverantwoord bleken. Het gevolg: totale paniek en economische chaos in de hele wereld. Om een dergelijk scenario in de toekomst uit te sluiten worden ook in Europa de spelregels verandert.

Kunnen we het niet zelf?
In Nederland hebben we een toezichthouder die banken controleert: de Nederlandsche Bank (DNB). Waarom dit toezicht uitbreiden met een Europees overkoepelde controleur? Dat komt vooral doordat banken als ABN Amro, ING en Rabobank ook actief zijn in andere landen. Voor het opstellen van regels en het vaststellen van beleid is het niet voldoende om alleen uit te gaan van de Nederlandse situatie. Wanneer ieder land zijn eigen controlesysteem heeft, stijgt het risico dat er verschillen of onduidelijkheden ontstaan.  Een centraal vanuit Europa gecoordineerde aanpak heeft wat dat betreft meer kans van slagen.

Niet alles de grens over
De Europese aanpak wil niet zeggen dat de medewerkers van DNB hun koffers kunnen pakken. Kleinere banken bijven onder het toezicht van DNB vallen. Ook wordt vanuit Europa vooral gelet op problemen die de financiele gezondheid van een bank in gevaar brengen. Bijvoorbeeld of er wel voldoende geld achter de hand wordt gehouden. De controle op minder vertrekkende zaken blijft bij DNB. Daaronder valt bijvoorbeeld de verhouding tussen banken en hun klanten, of het goed laten functioneren van betaalsystemen.

Kleinere banken
De Europese bemoeienissen bij banken zijn niet nieuw. Ook in Nederland hebben we er al veelvuldig mee te maken gehad. Zo werd bijvoorbeeld ING verplicht om een deel van haar verzekeringstak te verkopen. Een discussie die wereldwijd gevoerd wordt: wanneer is een bank te groot? Kleine banken kunnen internationaal niet meekomen, maar als ze te groot worden stijgt het risico op een onhoudbare situatie bij problemen. Voor de redding van de bank SNS moest (en moet) Nederland bij iedere ingrijpende beslissing eerst aankloppen bij de Europese Commissie. Nieuw is dat er nu meer controle plaatsvindt vóórdat het fout gaat.

Het toenemende centrale toezicht op banken is een goede zaak. De controle zal op deze manier minder per land verschillen en ook worden de regels voor banken duidelijker. Wordt een eventuele nieuwe crisis hiermee voorkomen? Twijfelachtig. Uiteindelijk ontstond de bankencrsisis niet door het toezicht of de regelgeving. Zoals uit miniserie De Prooi blijkt lag de oorsprong eerder bij menselijke onvolkomendheden als hebzucht en een ongeremde groei naar meer. En daar kan geen toezicht tegenop...