Falende banken prooi voor Europa
Europees toezicht remedie voor nieuwe bankencrisis?

Zaterdag start op Nederland 2 om 20:20 de miniserie 'De Prooi'. Gebaseerd op het gelijknamige boek over ABN Amro, dat de crisis niet zonder overheidshulp overleefde. Naar eigen zeggen is het een serie over een economisch tijdperk waarin men dacht dat de bomen tot in de hemel reikten. Centraal staat de eerst bejubelde en later verguisde topman Rijkman Groenink. Deze tv-tip brengt ons bij het bedoelde onderwerp van dit artikel, falende banken en het toezicht dat wantoestanden juist moet voorkomen. Europese leiders hebben het startsein gegeven voor toezicht op Europees niveau. Het gevolg: ook jouw bank wordt in de toekomst gecontroleerd vanuit Frankfurt.
Als de crisis één ding duideijk gemaakt heeft, is het wel dat
het nationaal toezicht op banken een crisis niet kon voorkomen. De
internationaal actieve banken namen risico's die achteraf
onverantwoord bleken. Het gevolg: totale paniek en economische
chaos in de hele wereld. Om een dergelijk scenario in de toekomst
uit te sluiten worden ook in Europa de spelregels verandert.
Kunnen we het niet zelf?
In Nederland hebben we een toezichthouder die banken controleert:
de Nederlandsche Bank (DNB). Waarom dit toezicht uitbreiden met een
Europees overkoepelde controleur? Dat komt vooral doordat banken
als ABN Amro, ING en Rabobank ook actief zijn in andere landen.
Voor het opstellen van regels en het vaststellen van beleid is het
niet voldoende om alleen uit te gaan van de Nederlandse situatie.
Wanneer ieder land zijn eigen controlesysteem heeft, stijgt het
risico dat er verschillen of onduidelijkheden ontstaan. Een
centraal vanuit Europa gecoordineerde aanpak heeft wat dat betreft
meer kans van slagen.
Niet alles de grens over
De Europese aanpak wil niet zeggen dat de medewerkers van DNB hun
koffers kunnen pakken. Kleinere banken bijven onder het toezicht
van DNB vallen. Ook wordt vanuit Europa vooral gelet op problemen
die de financiele gezondheid van een bank in gevaar brengen.
Bijvoorbeeld of er wel voldoende geld achter de hand wordt
gehouden. De controle op minder vertrekkende zaken blijft bij DNB.
Daaronder valt bijvoorbeeld de verhouding tussen banken en hun
klanten, of het goed laten functioneren van betaalsystemen.
Kleinere banken
De Europese bemoeienissen bij banken zijn niet nieuw. Ook in
Nederland hebben we er al veelvuldig mee te maken gehad. Zo werd
bijvoorbeeld ING verplicht om een deel van haar verzekeringstak te
verkopen. Een discussie die wereldwijd gevoerd wordt: wanneer is
een bank te groot? Kleine banken kunnen internationaal niet
meekomen, maar als ze te groot worden stijgt het risico op een
onhoudbare situatie bij problemen. Voor de redding van de bank SNS
moest (en moet) Nederland bij iedere ingrijpende beslissing eerst
aankloppen bij de Europese Commissie. Nieuw is dat er nu meer
controle plaatsvindt vóórdat het fout gaat.
Het toenemende centrale toezicht op banken is een goede zaak. De controle zal op deze manier minder per land verschillen en ook worden de regels voor banken duidelijker. Wordt een eventuele nieuwe crisis hiermee voorkomen? Twijfelachtig. Uiteindelijk ontstond de bankencrsisis niet door het toezicht of de regelgeving. Zoals uit miniserie De Prooi blijkt lag de oorsprong eerder bij menselijke onvolkomendheden als hebzucht en een ongeremde groei naar meer. En daar kan geen toezicht tegenop...