Wanneer kies je voor een samenlevingscontract?
Vrouw blijft vaak bekaaid achter na breuk

Vorige week schreef Wegwijs dat vrouwen na hun pensioen gemiddeld een lager inkomen hebben dan mannen. Uit onderzoek van de Universiteit Groningen (RUG) blijkt dat vrouwen ook voor hun pensionering een groter inkomensrisico hebben dan mannen. Dat is voornamelijk het geval bij ongehuwd samenwonende moeders. Na het verbreken van een relatie zien zij nog veel te vaak hun financiële positie compleet ineenstorten. Omdat de komende jaren steeds meer stellen ongehuwd samenwonen is meer voorlichting over financiën gewenst. En niet enkel voor vrouwen.
Volgens de laatste meting uit 2010 telt
Nederland ongeveer 836 duizend ongehuwde stellen. Dat is omgerekend
één op de vijf paren. Het CBS verwacht dat tegen 2050 één op de
drie koppels ongehuwd samenwoont. Vrouwen met kinderen maar zonder
samenlevingscontract eindigen volgens de RUG-onderzoekers na een
relatie veel vaker onder de armoedegrens dan gehuwde vrouwen. Dat
komt door het ontbreken van alimentatie en het
huwelijksvermogensrecht dat niet van toepassing is op ongehuwde
stellen die niets geregeld hebben.
One-size-fits-all?
In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, is een
samenlevingscontract geen standaardformulier. Wat wordt afgesproken
en vastgelegd in een overeenkomst is afhankelijk van de situatie en
levensfase van de samenlevers. Daarom is het ook belangrijk om
periodiek of na een grote verandering na te gaan of het bestaande
contract nog wel volstaat. De branchevereniging van estate planners
(EPN) heeft een overzicht gemaakt met vijf belangrijke redenen om
een samenlevingscontract te herzien of aan te gaan.
1. Een (eerste) woning kopen
Starters op de woningmarkt kunnen vastleggen wie wat
bijdraagt aan de hypotheeklasten. Wat gebeurt er met het huis als
één van de partners overlijdt? De aanwezigheid van een overeenkomst
kan van invloed zijn op de hoogte van de erfbelasting. Indien de
relatie overgaat kan in een samenlevingscontract worden vastgelegd
wie de overwaarde krijgt of wie opdraait voor een eventuele
restschuld.
2. Minder werken voor de kinderen
De consequentie van minder werken is minder inkomen en
vaak minder pensioen. Wordt degene die minder betaald werk gaat
verrichten daarin gecompenseerd? Wat zijn de financiële afspraken
als de relatie wordt beëindigd, en wat zijn de praktische
afspraken? Waar gaan de kinderen wonen, of wie mag kiezen naar
welke school ze gaan?
3. Een eigen bedrijf beginnen
Als één van de partners een eigen bedrijf begint, kan dat
financiële consequenties hebben voor de rest van het gezin. Heeft
een partner ook recht op een deel van de winst als die het
huishouden draaiende houdt terwijl de ander onderneemt? Als
het misgaat, kunnen schuldeisers dan bij de partner aankloppen? En
als het bedrijfsmatig goed gaat, heeft de partner dan bepaalde
rechten als de relatie stukloopt?
4. Twee goedbetaalde banen
Als beide partners over een goede baan en dito inkomen
beschikken, is het verstandig om zaken vast te leggen.
Arbeidsongeschiktheid, ziekte of onverwacht ontslag kunnen de
verhoudingen binnen een relatie ernstig onder druk zetten. Leg
bijvoorbeeld vast hoe de bijdrage aan het huishouden dan verdeeld
wordt, of hoe het inkomensrisico te verzekeren is.
5. Een nieuwe relatie na een scheiding
Zonder overeenkomst kunnen complexe situaties ontstaan.
Moet een nieuwe partner meebetalen aan de alimentatieverplichtingen
van de ander? Komen er ook kinderen mee uit de oude relatie? Hoe
worden hypotheeklasten verdeeld en van wie is de overwaarde of
restschuld?
Bij ingrijpende veranderingen in het leven is het
verstandig om je financiële situatie door een professional tegen
het licht te laten houden. Het samenlevingscontract is daar in het
geval van ongehuwde stellen een belangrijk onderdeel van. Maar ook
voor gehuwden is een periodieke check-up noodzakelijk. Financiële
regelingen en producten kennen vaak veel voorwaarden die de
verwachte werking ervan kunnen beïnvloeden. Zeker als het gaat om
complexe zaken als de hypotheek of de
pensioenopbouw.