Vrouw krijgt structureel minder pensioen
Inkomenskloof van 40 procent
Het is niet best gesteld met de pensioensituatie van vrouwen. Een Nederlandse vrouw heeft bij haar pensionering gemiddeld ruim 40 procent minder te besteden dan een man van 65. Nederland presteert daarmee slechter dan de meeste landen in Europa, zo blijkt uit onderzoek van de Europese Unie naar pensioenverschillen tussen mannen en vrouwen. Sommige oorzaken voor deze pensioenkloof zijn voor de hand liggend; moederschap gaat bijvoorbeeld vaak ten koste van arbeidsjaren. Maar het probleem is minder eenduidig dan het lijkt.
Het staatspensioen is voor iedereen gelijk en maakt geen
verschil tussen mannen en vrouwen. De verschillen zitten in het
inkomen uit bedrijfspensioenfondsen en vrijwillige
inkomensvoorzieningen zoals lijfrentes en levensverzekeringen.
Stoppen of minder werken voor het moederschap zorgt dat daar minder
vrouwen aan deelnemen of voor kortere tijd aan meedoen. De
onderzoekers zien echter niet alleen pensioenverschillen door de
mate en duur van de deelname. Een niet te onderschatten factor is
de bekende inkomenskloof tussen mannen en vrouwen. Vrouwen
verdienen voor hetzelfde werk nog steeds gemiddeld 15 procent
minder dan mannen. Dat verschil in loon uit zich ook na het
pensioen.
Inkomenskloof
De inkomenskloof tussen mannen en vrouwen verklaart ook de
relatief slechte positie van Nederland in Europa. Er bestaat een
paradox dat hoe hoger het opleidingsniveau is, des te groter het
verschil wordt in beloning tussen mannen en vrouwen. Nederland kent
relatief veel hoogopgeleide vrouwen en dus ook een groter
pensioenverschil. Het inkomensverschil tussen mannen en vrouwen
neemt de laatste decennia steeds verder af. Gek genoeg is die
afname niet terug te zien bij gepensioneerde vrouwen van
verschillende leeftijden. Het inkomensverschil van 80-plussers
blijkt namelijk kleiner dan dat van 65-plussers. Een verklaring
daarvoor kan zijn dat vrouwen langer leven en op hogere leeftijd de
pensioenrechten van hun echtgenoot erven.
Moederschap gestraft?
Dat het krijgen van kinderen een rol speelt in de
inkomensverschillen op latere leeftijd is evident. Minder werken
betekent ook minder premie-inleg en uitkering. Moeders worden na
hun pensionering zo eigenlijk gestraft voor het krijgen van
kinderen. Hoewel onhaalbaar, zou het eigenlijk andersom moeten
zijn. Omdat we voor ons staatspensioen een omslagstelsel hebben
bedacht, betalen kinderen in feite het pensioen van hun ouders. Dat
stelsel is afhankelijk van zowel inleg als nageslacht. Bewust
kinderloze mensen profiteren daarom van een stelsel waaraan zij
niet volledig hebben bijgedragen.
Uitgesplitst naar sector hebben mannen en vrouwen die
werkzaam waren bij de overheid de kleinste pensioenverschillen. Het
inkomen op na pensionering loopt het verste uiteen bij de
ondernemers. Ervan uitgaande dat zakelijk succes niet afhankelijk
is van geslacht, zou je mogen concluderen dat vrouwen minder
(succesvol) gebruik maken van de particuliere
pensioenvoorzieningen. De onderzoekers niet durven te spreken van
een toe- of afnemende trend, omdat het aantal meewegende factoren
te groot is. De grip op het eigen inkomen is op individueel niveau
wel aanwezig. Door middel van de vrijwillige pensioensvoorzieningen
kan de levensstandaard tot op hoge leeftijd gegarandeerd
blijven.