Voor wie geldt dit? Het is onbekend hoeveel Nederlanders een hypotheekschuld hebben die hoger is dan de waarde van hun woning. Schattingen lopen uiteen van tenminste 11 procent (Amsterdam School of Real Estate) tot 30 procent (De Nederlandsche Bank). De waarheid zal ergens in het midden liggen. Maar hoe het ook zij, al deze huishoudens hebben voor een huis dat past bij de volgende stap in hun leven een veel lagere leencapaciteit of kunnen überhaupt niet meer verhuizen. De financiering van de restschuld is voor hen zo duur dat voor de aanschaf van een huis amper financieringsruimte overblijft. De dalende huizenprijzen zijn zo als het oliepeil in een motor; nog verder zakken en alles loopt onherroepelijk vast.

Op premievakantie
Het plan om werknemers met een (virtuele) restschuld een zogeheten premievakantie te geven, werd deze week nog eens afgestoft door tv-econoom Mathijs Bouman. Het idee is sympathiek en zou per saldo niets uit hoeven maken voor degene die er gebruik van maakt. Een lager pensioen in de toekomst wordt opgeheven door een minder groot negatief vermogen vandaag. Het risico dat het pensioengat blijft bestaan zou men volgens Bouman tegengaan door woningeigenaren het recht te geven om in een later stadium weer extra premie te betalen om zo de oude pensioenrechten terug te krijgen.

ChristenUnie al eerder met het idee
Er zijn wel een aantal haken en ogen aan het idee. In het verkiezingsprogramma van de ChristenUnie uit 2012 stond namelijk hetzelfde plan. Ook zij waren van mening dat lagere woonlasten het verlies aan pensioenrechten voldoende compenseren. Impliciet en wellicht ook onbedoeld verlaagde de CU zo echter de pensioennorm: 'mensen die een hypotheekvrije woning bezitten, zouden met minder pensioen af kunnen'. Als dat uitgangspunt wordt doorgetrokken heeft de overheid een reden om de eigen pensioenafdrachten voor ambtenaren naar beneden bij te stellen.

Bovendien blijft net als bij Bouman onvermeld hoe de Belastingdienst over een dergelijke constructie moet denken. Over de ingelegde pensioenpremie wordt geen belasting betaald. Mag de extra hypotheekaflossing die eigenlijk bestemd was voor de pensioenpot ook onbelast zijn? En wat is het effect op de pensioenfondsen? Kan iemand met zekerheid zeggen wat er gebeurt als honderdduizenden deelnemers tegelijk hun afdrachten stopzetten?

Het idee om pensioenpremie in te zetten om de motor van de huizenmarkt te smeren is absoluut aantrekkelijk. De paradox 'vandaag arm en morgen rijk', is zachtgezegd onhandig voor jonge gezinnen die momenteel gevangen zitten in hun woning. Maar (tijdelijke) invoering vereist nog wel het nodige denkwerk.