Bij een pensioenfonds gaat een bepaald percentage van je salaris op aan je pensioen. Dit percentage wordt jaarlijks vastgesteld. De bijdrages van alle mensen die elke maand weer hun premie betalen, wordt door het pensioenfonds belegd om een zo hoog mogelijk rendement te halen. Van een deel van alle inlegde pensioenpremies plús de rendementen betaalt het fonds de pensioenen van de deelnemers. En uiteraard gaat een deel van de premies op aan kosten voor het fonds zelf.

Wat is de angst van de jongeren?
De angst van de jongeren is dat de ouderen van nu eigenlijk in verhouding teveel pensioengeld krijgen. De jongeren zijn bang dat er later te weinig geld beschikbaar is, of dat ze in de komende tientallen jaren véél meer premie moeten betalen dan dat de ouderen vroeger moesten betalen, om uiteindelijk precies dezelfde hoeveelheid pensioengeld te ontvangen. Het grote probleem van dit alles is: zowel jongeren als ouderen hebben geen mogelijkheid om te kiezen voor een alternatief. Werk je bij de overheid, dan zit je standaard bij pensioenfonds ABP. Werk je in de zorg, dan zit je standaard bij PGGM. En werknemers in de metaalsector zitten bij PMT.

Meer vrijheid bij niet-pensioenfondsen?
Er zijn ook bedrijven die zich verzekeren bij een pensioenverzekeraar. Die verzekeraar doet min of meer hetzelfde als het fonds: pensioenpremie verzamelen, die premie beleggen en op je 67^e een bedrag uitkeren. Ben je werknemer bij een bedrijf met een pensioenregeling, dan ga je eigenlijk ook automatisch mee in die regeling van het bedrijf. Je kunt ervoor kiezen niet mee te doen aan de pensioenregeling, maar in de praktijk gebeurt dit nauwelijks.

Helemaal zelf kiezen
Alleen voor een aanvullend pensioen maken we zelf onze keuze. Hoewel "zelf"; die keus maken we eigenlijk altijd samen met een pensioenadviseur. Die onderzoekt bij welke verzekeraar jij op een prettige manier extra kan sparen voor je pensioen. In de praktijk die doet die verzekeraar van jouw keuze wederom hetzelfde: premie innen, beleggen en uiteindelijk uitkeren.

Grote logge partijen
Pensioenfondsen zoals ABP en PGGM zouden door hun schaalgrootte met honderdduizenden deelnemers, goedkoop moeten kunnen werken. Toch is dit niet zo. Er is namelijk geen concurrentie. ABP hoeft niet bang te zijn dat een ambtenaar zich wendt tot een ander fonds. En daar schuilt het probleem. Juist concurrentie zorgt ervoor dat een bedrijf de eigen kosten in bedwang houdt en zichzelf interessanter maakt voor de klant. Vergelijk het met hypotheken. Ook daar zorgt een gebrek aan concurrentie voor een te hoge hypotheekrente.

Wie een zorgverzekering of autoverzekering wil sluiten, heeft bijvoorbeeld wél volop keuze. Bij die financiële producten is er dus veel meer concurrentie. Je ziet dan ook dat er daar voldoende prijsconcurrentie is.

Goed initiatief van die VVD-, PvdA en D66-jongeren!
Keuzevrijheid voor deelnemers betekent dat fondsen en verzekeraars hun best zullen moeten doen om de klant voor zich te winnen. Dat kunnen ze onder meer doen door te schermen met termen als 'lage kosten' of 'gegarandeerd rendement op je inleg'. Met een beetje geluk zijn pensioenregelingen op termijn zelfs goed en misschien wel online te vergelijken. Iets dat nu ronduit onmogelijk is. Wat dat betreft dus een goed voorstel dat de pensioenwereld structureel zou kunnen veranderen.

Zijn er alleen maar positieve kanten aan het jongerenvoorstel? Nee. Jongeren en überhaupt Nederlanders zijn ongeïnteresseerd in hun pensioen. "Zelf regelen" betekent in veel gevallen net zoveel als "niet regelen". Heel veel Nederlanders hebben nu een pensioengat en maar weinigen doen daar wat aan. Net als bij de zorgverzekering, kan het verplicht stellen het regelen van de eigen zorgverzekering daarom essentieel zijn voor het laten slagen van 'het nieuwe pensioenstelsel'.