Van Willem III tot Willem-Alexander
Een blik op de geschiedenis

Nederland krijgt op 30 april na bijna 123 jaar weer een mannelijk vorst. Na regentes Emma en de koninginnen Wilhelmina, Juliana en Beatrix, is het de beurt aan Willem-Alexander. Hij wordt koning Willem-Alexander en niet koning Willem IV. Beatrix' oudste zoon verbreekt daarmee de continuïteit in de lijst met Willems. Drie belangrijke verschillen tussen de laatste Willem en de volgende Willem.
Willem de militair
Willem III
De vader van Willem III was een gevierd oorlogsheld. Willem
II vocht op het slagveld van Waterloo tegen Napoleon, werd door een
kogel geraakt en kon bij de bevolking voor de rest van zijn leven
niet meer stuk. Zo niet zijn zoon. Willem III werd minder dan een
jaar na de grondwetswijziging van 1848 koning. Niet meer de koning
was verantwoordelijk voor het beleid, maar de ministers. Willem had
zich graag laten gelden binnen het leger, maar mocht daar geen rol
van betekenis meer spelen. Teleurgesteld besteedde hij zijn tijd
aan paardrijden, jagen en landbouwexperimenten.
Willem-Alexander
De nieuwe koning heeft een ruime ervaring bij defensie. Hij
doorliep zijn dienstplicht bij de marine en volgde na zijn
afstuderen in Leiden diverse cursussen bij de landmacht. Sindsdien
is hij commandeur bij de marine en heeft hij dezelfde soort
opperofficiersrang bij de andere krijgsmachtonderdelen. Als
Willem-Alexander op 30 april de troon overneemt, legt hij al zijn
militaire functies neer. In de wet staat dat een militair in dienst
geen deel uit kan maken van de regering. Wel blijft
Willem-Alexander bij gelegenheden nog wel militaire uniformen
dragen, al zullen deze niet voorzien zijn van een rangteken.
Willem de grootverdiener
Willem III
De grootvader van Willem III was een ondernemer. Hij bouwde
stevig aan kanalen en wegen en richtte, deels uit eigen zak, de
Nederlandsche Handelsmaatschappij op. Een voorloper van
ABN-AMRO, inmiddels weer terug bij de staat. Kleinzoon Willem III
kreeg echter 'slechts' een uitkering van jaarlijks een miljoen
gulden, vastgesteld in de grondwet van 1848. Niet veel? In het
midden van de negentiende eeuw bedroegen de inkomsten op de hele
staatsbegroting nog geen honderd miljoen gulden. Willem III
overigens wel geacht flink aan liefdadigheid te doen met het geld
dat hij ontving.
Willem-Alexander
Als Willem-Alexander ook een procentpunt op zou mogen
strijken van de rijksbegroting, dan zou zijn tegmoetkoming
inmiddels € 2,47 miljard bedragen. Per jaar welteverstaan. Helaas
voor Willem-Alexander moet hij het doen met een toelage van € 4,7
miljoen. Daarvan is ongeveer € 4 miljoen ingeruimd voor personeel
en materieel en € 700.000 euro zijn (onbelaste) inkomsten. Maxima
krijgt een uitkering van ruim € 800.000, waarvan zo'n € 300.000
onbelast inkomen. Wat Nederland exact kwijt is aan het koninklijk
huis, is moeilijk te berekenen. De kosten zijn verdeeld in posten
over meerdere ministeries. Hoewel lastig te onderzoeken, is een
monarchie waarschijnlijk wel goedkoper dan een
republiek.
Willem de vader
Willem III
Willem III was de laatste in een rij mannelijke vorsten. Toch
zag dat er aanvankelijk niet zo uit. De eerste drie kinderen van
Willem III waren mannen. De oudste, Willem, kreeg geen toestemming
van zijn vader voor een huwelijk en verdween in het
vrijgezellenbestaan van Parijs. De tweede, Maurits, overleed op
6-jarige leeftijd. Nummer drie was Prins Alexander. Ook hij
overleefde zijn vader niet. Een tijdgenoot omschreef hem bovendien
als 'alleronbehagelijkst, mensenschuw en zonder belangstelling voor
vrouwen'. Uit het tweede huwelijk van Willem III werd alleen
Wilhelmina geboren. Het begin van ruim een eeuw koninginnen.
Willem-Alexander
Zodra Willem-Alexander koning wordt, verandert de lijn van de
troonsopvolging. Prinses Amalia wordt eerste in de lijn van de
troonsopvolging, gevolgd door haar zussen Alexia en Ariane. Na de
inhuldiging van Willem-Alexander zijn de kinderen van prinses
Margriet en Pieter van Vollenhoven geen officieel lid meer van het
Koninklijk Huis. Als Amalia onverhoopt voor haar 18e jaar de troon
over moet nemen, zal waarschijnlijk Maxima optreden als regentes.
Net als Emma dat deed toen haar dochter Wilhelmina als minderjarige
het staatshoofd moest worden.