Drie invloedrijke denkers dachten dat het een goed idee was. De Tilburgse hoogleraar Lans Bovenberg, oud-CPB directeur Paul Schnabel en de Vereniging Eigen Huis. Allen vonden dat het mogelijk moest zijn om via het eigen woningbezit een eigen bijdrage te vragen voor noodzakelijke zorg. De onbalans in het idee waarin deugdzame spaarders verplicht hun huis moeten verkopen om dezelfde zorg te krijgen die aan kwistige burgers gratis wordt verleend, is moeilijk te verkroppen. Maar voorstanders bleven steunen op het argument van solidariteit.

Praktisch onhaalbaar
Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), een beleidscommissie van de overheid, is met vastgoed gefinancierde ouderenzorg onmogelijk, zelfs al zou een oudere het zelf willen. De mogelijkheden voor het verzilveren van overwaarde zijn er wel, maar zeer moeilijk uitvoerbaar. Verkopen en verhuizen naar een huurwoning kan, maar het CBS laat zien dat ouderen nauwelijks verhuizen. De emotionele binding met een huis en sociale contacten in de buurt zijn de belangrijkste redenen voor de honkvastheid van ouderen. De andere mogelijkheden zijn door strenge hypotheekregels onhaalbaar geworden, of simpelweg financieel bijzonder nadelig.

Overwaarde niet zeker
Dat zijn de praktische bezwaren. Maar het PBL geeft ook een andere reden waarom vermogensafhankelijke zorgfinanciering onwenselijk is. Het feit dat zoveel ouderen van nu een substantiële overwaarde op hun woning wisten te behalen, wil niet zeggen dat toekomstige ouderen dat ook bereiken. Een woning is geen zekere belegging die gegarandeerd honderdduizenden euro's rendement oplevert. Bovendien heeft de invoering van de aflossingsvrije hypotheek ervoor gezorgd dat steeds meer 65-plussers het pensioen aanvangen met een hypotheekschuld, van slechts 29 procent van de gepensioneerde woningbezitters in 1986 tot 66 procent in 2012.

De aflossingsvrije hypotheek is sinds begin dit jaar niet meer fiscaal aftrekbaar. Maar als deze nieuwe hypotheken over 30 jaar aflopen is het effect van de vergrijzing op de economie uitgewerkt. De overwaarde voor toekomstige ouderen zal waarschijnlijk eerder worden behaald uit aflossing dan uit waardestijging van de woning. Afgezien van de oneerlijkheid tussen de spaarzamen en de kwistigen, is het zeer onverstandig om nu beleid te maken op een situatie die wellicht alleen geldt voor de huidige generatie ouderen.