Hoeveel schuld hebben we als Nederland eigenlijk?
Hulp aan banken en landen relatief onbelangrijk voor schuld
De Nederlandse staat heeft de afgelopen jaren regelmatig de portemonnee moeten trekken om banken en andere landen financieel overeind te houden. Bijvoorbeeld ABN Amro, ING en SNS Reaal hadden miljarden euro's uit Den Haag nodig om de wereldwijde financiële wervelwind te doorstaan. Nederland sprong bij om het faillissement te voorkomen van achtereenvolgens Griekenland, Ierland, Portugal, Spanje en Cyprus. In dezelfde periode steeg de Nederlandse staatsschuld met ongeveer 190 miljard euro tot 450 miljard euro. Maar in tegenstelling tot wat de meeste Nederlanders denken, ligt de belangrijkste oorzaak daarvan niet bij de financiële reddingsacties.
Dat blijkt uit gegevens van De Nederlandsche
Bank (DNB), dat onderzoek liet doen naar de algemene kennis van
Nederlanders over de staatsfinanciën. Ruim 47 procent van de 2200
ondervraagden dacht dat de stijging van de staatsschuld
voornamelijk werd veroorzaakt door de steun aan banken en landen.
In werkelijkheid is de staatsschuld hoofdzakelijk gestegen door de
opeenstapelende tekorten op de reguliere rijksbegroting. Vijf jaar
lang minder inkomsten dan uitgaven zorgde ervoor dat Nederland 120
miljard extra moest lenen om de begroting sluitend te
krijgen.
Gezond = 3 procent
Deze foute opvatting is volgens DNB ook van invloed op de mening
van Nederlanders over de bezuinigingen en het huidige
begrotingstekort. De landen in de eurozone willen om gezond te
blijven dat de tekorten op de rijksbegrotingen niet hoger worden
dan 3 procent van het geheel aan inkomsten in een land. Van de
Nederlanders die denken dat de staatsschuld vooral is opgelopen
door steun aan banken en landen, vindt bijna de helft het behalen
van die 3 procentsnorm onbelangrijk. Onder de mensen die de invloed
van de begrotingstekorten wel juist inschatten, vindt slechts 24
procent de norm van 3 procent onbelangrijk.
Ook omvang lastig in te schatten
Ook de omvang van de totale overheidsschuld is voor Nederlanders
moeilijk in te schatten. Bijna de helft van de geënquêteerden die
een getal mochten noemen, dacht dat de schuld lager was dan 100
miljard euro. Eén op de vijf gaf het correcte antwoord van om en
nabij 450 miljard euro. De reden dat DNB het onderzoek liet doen,
is om de bewustwording rond de overheidsfinanciën te vergroten. Het
is de taak van de centrale bank om het financiële stelsel in
Nederland draaiend te houden. Een oplopende staatsschuld is daartoe
niet bevorderlijk.
Partijen als de SP, PVV en GroenLinks willen de Europese
begrotingsdiscipline de komende jaren niet al te serieus nemen.
Regeringspartijen VVD en PvdA houden juist stevig vast aan hun
ambitie voor een tekort binnen de grens van 3 procent. Hoewel DNB
in principe een a-politieke instantie is, probeert ze met
dergelijke onderzoeken wel het politieke proces te
beïnvloeden. Toch is het voor de centrale bankiers niet
verboden om hun mening te geven. Gevraagd en ongevraagd advies
leveren over economisch beleid, behoort zelfs tot de kerntaken van
DNB.
