Allereerst, hoe zit dat met die verschillende polissen? Dat merk je bijvoorbeeld wanneer je naar de fysiotherapeut moet. Heb je een naturapolis, dan kun je het best een afspraak maken bij een behandelaar die een overeenkomst heeft met je zorgverzekeraar. Je behandeling wordt dan volledig vergoed en rechtstreeks door de verzekeraar betaald. Ga je liever naar een fysiotherapeut waar de zorgverzekeraar geen afspraken mee heeft gemaakt (niet-gecontracteerd), dan kunnen andere voorwaarden gelden en worden de kosten bijvoorbeeld slechts gedeeltelijk vergoed.

Heb je een restitutiepolis, dan ben je helemaal vrij in je keuze voor een behandelaar. Je krijgt dan een vaste vergoeding per behandeling en je mag zelf weten bij welke fysiotherapeut of andere zorgverlener je dat bedrag besteedt. Je hebt dus meer keuzevrijheid. Je moet de behandeling wel zelf even voorschieten, waarna je de rekening bij je verzekeraar kan declareren.

Beperkingen van de naturapolis
Heb je een naturapolis en kies je voor een niet-gecontracteerde zorginstelling, dan hangt het van de verzekeraar af of de zorgkosten ook volledig gedekt zijn. De verzekeraar mag namelijk zelf bepalen hoeveel er vergoed wordt, mits de eigen bijdrage geen extreme belemmering vormt om toch zorg af te nemen bij een niet-gecontracteerde zorgverlener. Dat heet het hinderpaalcriterium. Hoe hoog een eigen bijdrage mag zijn voor het een onoverkomelijke hinderpaal wordt, is arbitrair. Op een rekening van € 50.000,- is 20 procent eigen bijdrage een hinderpaal. Maar op een rekening van € 500 is 20 procent goed te rechtvaardigen.

Als zorg acuut nodig was, de zorgverzekeraar te weinig zorgaanbieders contracteerde of de behandeling al gaande was toen het contract afliep, geldt het hinderpaalcriterium niet en zal de zorgverzekeraar de volledige rekening vergoeden.

Weg hinderpaal en weg restitutiepolis
Minister van Volksgezondheid Edith Schippers wil graag af van het hinderpaalcriterium. Zorgverzekeraars moeten volgens haar in staat zijn om de hele vergoeding af te wijzen als  zorg is verleend door een niet-gecontracteerde aanbieder. Als dat wetsvoorstel werkelijkheid wordt, dan neemt het belang van contracten flink toe en kan er door de zorgverzekeraars scherper onderhandeld worden. In het verlengde daarvan wil de regering de restitutiepolis het liefst helemaal afschaffen. De keuzevrijheid van de restitutiepolis ondermijnt namelijk de gedachte achter het systeem van gecontracteerde zorg.

Uitgebreide macht
Als de contractsonderhandelingen tussen zorgaanbieders en verzekeraars op redelijke gronden gevoerd worden (bij het welles-nietes tussen Achmea en het Slotervaartziekenhuis is dat de vraag), dan zal de afschaffing van de restitutiepolis en het hinderpaalcriterium ongetwijfeld kostenbesparend werken. Een klant krijgt ook meer te kiezen als er meer verschil komt tussen verzekeraars en hun gecontracteerde partijen. Voordelig en weinig keuze, of duurder maar meer aanbieders? Anderzijds brengt dit voorstel ook een groot risico met zich mee. Als een ziekenhuis geen contracten sluit, heeft het ook geen inkomsten meer. Een nieuw zorginitiatief dat geen steun krijgt van de zorgverzekeraars, heeft bij voorbaat geen kans van slagen. De machtspositie van de verzekeraars wordt dus enorm uitgebreid.

Een klant krijgt meer te kiezen als er meer verschil komt tussen verzekeraars en hun gecontracteerde partijen. Zover is het echter nog niet. Beide varianten bestaan nog steeds en houders van een naturapolis kunnen nog in zo goed als elk ziekenhuis terecht. Het is echter wel duidelijk dat inmiddels zeven jaar na de invoering van het nieuwe zorgstelsel de definitieve variant nog steeds niet bereikt is.