Het hoofdonderwerp is deze verkiezing: wel of niet bezuinigen? De reden dat we moeten bezuinigen heeft te maken met de zuidelijke Europese met landen die hun begroting niet op orde hebben. De redactie heeft uitvoerig over deze problemen geschreven en over wat het de Nederlander kost. Met de eerdere bijdrage van 4,5 miljard aan het Europese noodfonds in juni 2012 kan Nederland 13.000 verpleegkundigen, 9.000 docenten en 13.000 politieagenten 3 jaar aan het werk houden. Het kost Nederland een hoop dus.

Waarom besteden we zoveel geld aan andere EU-landen?
Het voelt tegennatuurlijk om zoveel geld te besteden aan andere landen. Geld waarmee de overheid ook onze eigen economie uit het slop zou kunnen trekken. Het antwoord op deze vraag is allesbehalve positief. De uitgaven worden gedaan om erger te voorkomen.

Helpen we de andere landen niet, dan eindigt het vertrouwen van landen als Amerika en China in de Europese Unie. Deze grootmachten denken dan min of meer: "Als Europa één land laat vallen, waarom zouden ze andere landen dan wel helpen?". Dit kan tot gevolg hebben dat internationale banken en ondernemingen beginnen te twijfelen of ze nog wel geld willen uitlenen of zaken willen doen met Europese ondernemingen. "Als het daar écht mis gaat, krijg ik dan mijn geld wel?", kunnen ze denken. Dit schaadt ook onze economie enorm.

Komt ons uitgeleende geld nog terug?
Hiernaast hebben we al flink wat geld geleend aan Griekenland. Als we meer uitlenen, is er een kleine kans dat het de Grieken lukt de financiën op orde te krijgen. In de loop der jaren kunnen de Grieken dan langzaam de schulden aan Europa en aan Nederland terugbetalen. Laten we Griekenland of één van de andere zuidelijke economieën failliet gaan, dan krijgen we onze eerdere miljarden sowieso niet meer terug. Wel bestaat hierbij het gevaar van de bodemloze put.

Waarom stapt Nederland niet uit de EU?
Als we uit de EU stappen, doen we een stap terug. We herintroduceren de gulden en hebben weer te maken met valutakoersen en waardeschommelingen. Het introduceren van de oude munt kost een vermogen. De exacte kosten en gevolgen zijn nauwelijks in te schatten. In de politiek is Wilders de enige die door een onderzoekscommissie heeft laten uitzoeken of het voordelen heeft om de gulden weer in het leven te roepen. De conclusie was dat een herintroductie Nederlanders gemiddeld € 1.900 per jaar op zou leveren. Het onderzoeksrapport werd door economen echter al snel  met de grond gelijk gemaakt en als kortzichtig bestempeld. Naast de kosten voor de terugkeer van de gulden blijft het probleem bestaan dat we als Europa intercontinentaal vertrouwen verliezen. Dit is veel schadelijker dan kosten voor het herinvoeren. Minder vetrouwen kost Europa handel, wat economische groei in de weg staat. Ondanks het feit dat we extra miljarden moeten steken in Europa, lijkt een exit dus nog veel meer geld te kosten.

Hadden we de Europese problemen niet kunnen voorzien?
Het is logisch om te zeggen: "Hadden we deze problemen niet kunnen voorzien voordat we de Euro accepteerden en voordat we ermee instemden dat ook minder stabiele landen de Euro mochten gebruiken"? Er was destijds een enorme wil om de Europese munt mogelijk te maken. In het enthousiasme om dit mogelijk te maken is er wellicht niet altijd kritisch genoeg gekeken naar alle gevaren. Anderzijds was het een nieuwe manier van werken en konden alle gevaren vooraf niet altijd worden ingeschat. Tot slot had de oude Griekse regering simpelweg een foute financiële weergave van de feiten gegeven. Daar is uiteraard lastig rekening mee te houden.

Europees toezicht op banken, Europese regering zinvol?
Twee vragen uit de stemwijzer die zich direct richten op Europa zijn ten eerste of er een Europees toezichthouden op banken zou moeten komen en ten tweede of er een Europese regering of bank zou moeten komen. Eerste aanname die de Stemwijzer bij deze vraag dus maakt is dat Nederland de Euro als munt blijft gebruiken en zich niet zal terugtrekken.

De vragen hebben beide te maken met meer toezicht en beter gecoördineerde beslissingen. Europese regeringen, toezichthouders of banken kunnen veel eenvoudiger invloed uitoefenen op de besluiten die een land of bank neemt. Het doel van meer en beter Europees bestuur is de invloed van Europa op probleemlanden te vergroten. Nadeel is deze Europese organen tegelijkertijd meer invloed gaan uitoefenen op Nederland, waardoor de zelfstandigheid van Nederland kleiner wordt. Bovendien kosten deze organen op zichzelf ook geld. Het laatste wordt weer gecompenseerd wanneer de politiek erin slaagt om overlap binnen landelijke en Europees opererende commissies te beperken.  

Of het oprichten van een Europese toezichthouder, bank en / of regering uiteindelijk meer geld juist kost of op langere termijn oplevert, daar verschillen de partijen van mening over. De visies van de partijen worden bij vraag 8 en 27 van de Stemwijzer toegelicht.

Moet het begrotingstekort wel of niet terug naar 3%?
Vraag 4 van de Stemwijzer vraagt je of het Begrotingstekort 3% moet blijven. Deze 3% is opgelegd door Europa. Zitten we ná 2013 met een hoger begrotingstekort dan dreigt Europa met een boete aan Nederland van 1,2 miljard voor elk jaar dat het begrotingstekort hoger is. Deze 'dreiging' is een goed voorbeeld van de invloed die Europa op Nederland uitoefent. Nog niet helemaal zeker is of Europa deze dreiging ook écht tot uitvoer zal brengen.

Het is overigens niet alleen de Europese druk waarom er wordt gesproken over 3%. Hoe hoger het begrotingstekort, hoe meer geld Nederland leent. D66 beschrijft dat 3% betekent dat iedere Nederlander als het ware € 1.000 per jaar meer uitgeeft dan hij heeft. Hierover betaalt Nederland rente aan landen of bedrijven die aan Nederland dat geld uitlenen. Betaalt Nederland deze rente niet dan kan dat geld geïnvesteerd worden in bijvoorbeeld betere zorg of onderwijs. Wel moet gezegd worden dat Nederland op dit moment maar heel weinig rentevergoeding hoeft te betalen. Deze situatie kan echter over een halfjaar heel anders zijn. 

De 3% zorgt ervoor dat we in korte tijd heel veel moeten bezuinigen. SP en PVV zeggen daarom: voldoe later aan de norm en leg nu minder druk op de portemonnee van de Nederlander. D66 en VVD willen aan de Europese maatregel vasthouden. Ook bij deze vraag vind je een toelichting per partij.

Later deze week in "Wegwijs in de verkiezingen - deel twee" behandelen we alle vragen die te maken hebben met je baan en inkomen". In deel drie komt de eigen woning aan bod.