Zorg en Welzijn is na het ABP het grootste pensioenfonds van Nederland. De dekkingsgraad is momenteel 97 procent. Ofwel, voor elke euro die ze in de toekomst moeten uitkeren, komen ze nu 3 cent tekort. Past minister Kamp inderdaad de voorgenomen nieuwe rekenregels toe, dan komt Zorg en Welzijn ineens op 107 procent. Voldoende voor iedereen en ook boven de door de overheid verplichte 150 procent. Er is dus niet meer geld, maar we mogen uitgaan van meer geld in de toekomst.

Waan van dag
De rente waar de fondsen nu mee moeten rekenen, is de dagrente. Het grote nadeel van de dagrente is dat die slechts geënt is op de zeer korte termijn. Langdurige bewegingen van een groeiende of krimpende economie tellen dan niet, terwijl het bij het opbouwen van pensioenen om tientallen jaren gaat. Rekenen met de dagrente betekent dat in crisistijd de premie omhoog en de uitkeringen omlaag moeten en in tijden van overvloed er zelfs meer uitgekeerd mag worden dan waar een deelnemer strikt genomen recht op heeft. Om die reden is het beter om een gemiddeld rendement te kiezen om mee te rekenen. Minister Kamp maakt dat nu mogelijk waardoor er lucht is voor de fondsen.

Kritiek op boekhoudkundige truc
De dagrente is al enige tijd historisch laag. Dat is funest voor de fondsen. Hoewel er in principe veel geld is, rendeert dat geld te weinig als de rente zo laag blijft. Helaas voor de huidige gepensioneerden, is er volgens de criticasters van Kamp een gerede kans dat de rente voorlopig nog zeer laag blijft. Als dat zo is, worden de problemen van de pensioenfondsen niet opgelost, maar enkel groter gemaakt. De ouderen moeten een korting op de uitkering dus slikken, anders blijft er in de toekomst niets meer over voor de jongeren.

Overschot bij jongeren minstens zo oneerlijk
Die zienswijze kan op haar beurt ook bekritiseerd worden. Ten eerste is er de langjarige grafiek, bij uitstek toepasbaar voor langetermijn-instellingen als pensioenfondsen, die laat zien dat de rente altijd fluctueert. Als we blijven rekenen met de dagrente, dan moeten de ouderen daar binnenkort flink voor boeten. Terwijl de jongeren van nu op hun oude dag met mogelijk een enorm overschot zitten. Dat is minstens zo oneerlijk als een eventueel tekort voor de jongeren over veertig jaar.

Ten tweede zijn er de maatregelen die de overheid de pensioenfondsen oplegt als de dekkingsgraad tijdelijk te laag is. Slecht presterende fondsen worden dan gedwongen om veel veiliger te gaan beleggen, bijvoorbeeld in staatsobligaties van stabiele landen als Nederland en Duitsland. Als de rente weer omhoog gaat en de economie onvermijdelijk weer aantrekt, dan hebben de slechtst draaiende pensioenfondsen de boot gemist. Daarmee creëert de toezichthouder een self-fulfilling prophecy. Doet een fonds het eenmaal slecht dan wordt het zeer moeilijk om uit dat dal te klimmen. De kans op blijvende schade en gekorte pensioenen neemt dan alleen maar toe.

Er kleven zeker risico's aan het plan van minister Kamp. Maar als je alle voor en tegens tegen elkaar afweegt, kom je tot de conclusie dat het korten van de pensioenen in 2013 een veel te zware straf is voor het afdekken van theoretische risico's in de verre toekomst.