Crisis krijgt ook Spanje eronder
Gevolgen voor (hypotheek)rente en aandelenkoersen

Stel het dak van je woning lekt. Dan zijn er twee voor de hand liggende reacties. De eerste is het plaatsen van emmers onder het lek, om de waterschade zo veel mogelijk te beperken. Een meer kostbare maar structurele oplossing is het repareren van het dak. Het huidige beleid van politiek Europa heeft iets weg van de eerste reactie: het heen en weer rennen met emmers. Na lang twijfelen klopt nu ook de Spaanse overheid aan voor financiële steun. Uit het Europese noodfonds wordt maximaal 100 miljard euro overgemaakt naar de Spanjaarden. Europese leiders, waaronder onze eigen demissionair premier Mark Rutte, zijn er blij mee. Het kost Nederland 6 miljard.
De Spaanse overheid heeft lang geroepen dat steun niet nodig was. De druk van buitenaf werd echter te hoog. Zo werd de betrouwbaarheid van Spaanse banken in twijfel getrokken na berichtgeving van beoordelingsbureau Moody's. Ook het Internationaal Monetair Fonds (IMF) uitte zorgen over de financiële gesteldheid van de Spaanse banken.
De banca's lijden op dit moment grote verliezen door de ingestorte huizenmarkt. De noodsteun hebben ze nodig om de kas aan te vullen. Vervolgens hopens ze dat het vertrouwen in de gehele sector weer herstelt. Want dat vertrouwen is hard nodig.
Bodem noodfonds nog niet in zicht
De bodem van het huidige, door de EU opgezette noodfonds is nog niet in zicht. Zelfs na eerdere steun aan Ierland, Griekenland en Portugal kan er nog € 240 miljard worden uitgeleend aan hulpbehoevende landen. Daarnaast is er een nieuw noodfonds in de maak (ESM), waarmee volgens de plannen nog eens € 500 miljard beschikbaar komt. Overigens is niet iedereen het eens met Nederlandse bijdrage aan dit fonds. Naast de PVV is sinds kort ook de ChristenUnie kritisch over de circa 40 miljard waarvoor Nederland garant staat.
Pompen of verzuipen
Het IMF, onze eigen Mark Rutte en andere Europese regeringsleiders zijn blij met de steunaanvraag van de Spanjaarden en zien de toekomst met vertrouwen tegemoet. Ze kunnen ook niet anders dan gezamelijk vertrouwen uitstralen. Het is echter aan de Spanjaarden zelf om ook daadwerkelijk uit de problemen te komen. Met de hoogste werkloosheid uit de eurozone, een beroerde huizenmarkt en dalende overheidsinkomsten is dit geen gemakkelijke opgaaf.
Gevolgen voor (hypotheek)rente?
De rente op Spaanse staatsobligaties daalt door de steun aan het land. De Spaanse overheid kan hierdoor tegen een lagere rente geld lenen. Dit komt omdat investeerders meer vertrouwen krijgen in Spanje, nu het beschikt over noodsteun. Op korte termijn zal dit in Nederland een stijgende rente op staatsobligaties tot gevolg zal hebben. Deze rente brak recent meerdere records en daalde naar 1,53% procent, het laagste punt ooit.
Nu het weer iets aantrekkelijker wordt om ook aan overheden als Italië en Spanje geld uit te lenen, moet de Nederlandse overheid weer een licht hogere rente betalen voor leningen. In Nederland is de rente van staatsobligaties gelieerd aan de hypotheekrente. Normaal gesproken zou een verhoging van de hypotheekrente dan ook vanzelf volgen. Echter, de eerdere daling van de rente op staatsobligaties hebben banken nauwelijks verwerkt in hun hypotheekrentes en op dit moment onduidelijk of ze dit wel weer doen bij een stijging.
Beleggers in hun sas
Door zorgen over onder andere Spanje besloten veel beleggers hun aandelen te verkopen. Nu de noodsteun een feit is, keert het vertrouwen weer terug. Toch is de sfeer op de aandelenbeurzen gespannen. Een flinke winst na goed nieuws kan de volgende dag weer verdampen. Maar voor de wat kortzichtige beleggers zijn stimuleringsmaatregelen goed nieuws. Het resulteert immers in meer overheidsuitgaven, meer uitgaven van consumenten en uiteindelijk ook meer winst voor de bedrijven waar ze in investeren.
Europese leiders zijn nog druk aan het soebatten over de beste manier om een Europees beleid op te zetten in deze crisistijd. Landen als Duitsland zijn voorstander van meer zeggenschap voor Brussel, zodat het beter mogelijk is om Europa centraal te regeren. In de EU-lidstaten zelf zijn politieke partijen het vaak oneens over de te volgen stappen. Intussen is het lek in Spanje voorlopig gedicht. Ondanks de hoopvolle woorden van politici is het voor de EU noodzakelijk dat er meer eenheid komt in de aanpak van de crisis. Zo niet dan blijft het reageren op ontstane lekken en zijn vroeg of laat de emmertjes op.