Het schrappen van de onbelaste vergoeding komt op een vervelend moment. Experts verwachten dat het niet lang zal duren voor een liter benzine meer dan twee euro kost. Los van de olieprijs zorgt de btw-verhoging van 19 naar 21 procent in 2013 voor opnieuw bijna vier cent prijsstijging aan de pomp. Alleen aan benzine kost een middenklasser dan al 15 cent per kilometer. De 19 cent onbelaste vergoeding is dus volstrekt ontoereikend om de werkelijke kosten voor woon-werkverkeer (inclusief onderhoud en afschrijving) te dekken. De Vereniging Auto van de Zaak was in Den Haag juist aan het lobbyen om het onbelaste deel omhoog te krijgen naar 24 cent, toen ze het deksel op de neus kreeg. Geen verhoging, maar afschaffing.

Forens verliest veel geld
Voor werknemers houdt de afschaffing in dat van de netto kilometervergoeding ongeveer de helft overblijft. Wie dagelijks 30 kilometer heen en 30 kilometer terug reist, verliest maandelijks ongeveer 100 euro aan vrij besteedbaar inkomen. Een enorm verlies aan koopkracht. Zakelijke kilometers met de privé-auto blijven overigens wel gewoon onbelast.

Opbrengst gebruikt voor verlaging overdrachtsbelasting
Het afschaffen van de onbelaste kilometervergoeding levert de overheid tussen de 1,2 en 1,9 miljard euro op. Dat bedrag wordt volgens het demissionaire kabinet gebruikt om de overdrachtsbelasting structureel op 2 procent te houden. Die verlaging van 6 naar 4 procent was een tijdelijke maatregel, maar die wordt nu permanent gemaakt. Alles is er dus op gericht om mensen dichter bij hun werk te laten wonen. Het verhuizen goedkoper, het forenzen duurder. Wat heeft dat voor gevolgen?

Gunstig voor de woningmarkt?
Je kunt betogen dat deze maatregelen gunstig zijn voor de woningmarkt. Werknemers die nu ver weg wonen zullen zich dichterbij het werk vestigen en dat zal de vraag naar woningen doen toenemen. Het probleem in Nederland is echter niet dat we niet willen verhuizen, want er staan al ruim 200 duizend huizen met hun bewoners te wachten op een koper. Het probleem is dat de carrousel stilstaat. Als die weer draait, is het belangrijkste probleem opgelost. Deze maatregel kan in theorie bijdragen aan het opstarten, maar zal niet worden ingetrokken zodra de woningmarkt weer draait. De effecten zullen langer voortduren dan wenselijk.

Welke effecten?
De provincies die sowieso al te kampen hebben met een leegloop van inwoners, zien hun demografische problemen verergeren. Vooral voor bedrijven die veel werknemers nodig hebben wordt het steeds onaantrekkelijk om zich te vestigen in het buitengebied. De Randstad wordt daarentegen nog drukker en duurder dan ze al was. De rondwegen bij de grote steden zullen nog moeilijker begaanbaar worden tijdens de ochtend- en avondspits. Dan de arbeidsmobiliteit. Die werd bevorderd toen de overdrachtsbelasting verlaagd werd. Die neemt echter weer af zodra de kilometervergoeding op de helling gaat. Zomaar in een andere stad gaan werken is niet zo gemakkelijk meer. De verminderde arbeidsmobiliteit in combinatie met de voorgestelde versoepeling van het ontslagrecht zou een zeer onwenselijke situatie kunnen creëren voor de werknemer.

De nieuwe belastingregels liggen nog niet helemaal vast. In september volgen de verkiezingen voor de Tweede Kamer. Hoewel het huidige akkoord breed wordt gedragen, is er in de tussentijd nog ruimte voor discussie en alternatieven. Ook als de verandering in de machtsverhoudingen minimaal blijken. Zoals het er nu ligt zijn de gevolgen voor de forenzende automobilist echter buitengewoon zwaar.