Organisaties als de Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM), de Vereniging Eigen Huis (VEH) en Woonbond pleiten voor een geleidelijke afschaffing van de hypotheekrenteaftrek. De hogere lasten voor woningkopers worden gecompenseerd door de volledige afschaffing van overdrachtsbelasting. Ook het eigenwoningforfait, een opslag op uw belastbare salaris (box1) dat geldt voor eigenaren van een woning, wordt stapsgewijs teruggebracht. Er komt een woontoeslag die de koper jaarlijks ontvangt. Deze toeslag kan verschillen per woonplaats en ook de gezinssamenstelling speelt een rol.

Huren omhoog
Ook voor huurders van een woning heeft het voorstel gevolgen. De huren gaan met twee procent omhoog op jaarbasis, bovenop de inflatie. Met een inflatie boven de twee procent houdt dit een huurstijging in van minimaal vier procent per jaar. Wie nu jaarlijks € 7.800 betaalt aan huur, is in dan over drie jaar € 8.773,92 kwijt. De betrokken partijen willen toe naar 'marktconforme huurtarieven'. Met name lagere en middeninkomens kunnen ook bij huur een beroep doen op de woontoeslag, ter vervanging van de bestaande huurtoeslag. 

Weer geen impuls voor de woningmarkt
Wie het plan goed doorneemt, merkt dat het niet direct gericht is op het stimuleren van de woningmarkt op korte termijn. Als ingangsdatum wordt op zijn vroegst 2015 aangehouden. Dit om een goede voorbereiding mogelijk te maken maar ook om de toch al nerveuze woningmarkt niet compleet in een ravijn te laten storten.

Op langere termijn is doel van de instanties de financiële lasten en belastingvoordelen meer gelijk te verdelen over kopers en huurders. Dit houdt bijvoorbeeld in dat lokale heffingen voor huurders en kopers gelijk worden getrokken met het inkomen. Omdat na verloop van jaren het voordeel van de hypotheekrenteaftrek afneemt, wordt het lucratiever de hypotheek sneller af te lossen en minder schuld over te houden. Eerder stelde organisaties als het Internationaal Monetair Fonds (IMF) al dat Nederlandse huizenbezitters een relatief hoge schuld hebben. Al hoef je voor het terugbrengen hiervan niet de hypotheekrenteaftrek af te schaffen. Ook nu verplicht de overheid de koper reeds tot aflossen.

Hypotheekrenteaftrek aangeschoten wild
De hypotheekrenteaftrek was al niet veilig meer maar is nu zeker aangeschoten wild.
Het is opmerkelijk dat ook de NVM nu pleit voor een geleidelijke afbouw. Voorzitter Ger Hukker schreef http://www.nvm.nl/columns/ger_hukker/hypotheekrenteaftrek.aspx nog niet zo lang geleden dat aan de inperking 'te veel risico's kleven, waaronder waardedaling van huizen, stijging van woonlasten en het in gevaar komen van pensioenvoorzieningen'. Sterker nog, in een advertentiecampagne werd de overheid gewezen op de gevaren van het morrelen van de aftrek. Nu het onderdeel is van een eigen groter plan, heeft de makelaarsvereniging er blijkbaar minder moeite mee. Een harde eis van de planmakers is wel dat de overheid niet slechts enkele punten uit het voorstel daadwerkelijk in de praktijk brengt. Het is alles of niets.  

En nu?
Dat de politiek het plan zonder enige tegenwerping overneemt, valt niet te verwachten. Zeker niet nu partijen met de nieuwe verkiezingen in aantocht juist willen scoren met kritiek op lastenverzwaringen. Onder andere de PvdA was er al vroeg bij met uitspraken hierover. D66 hield het wat algemener en kijkt met een 'open vizier' naar de plannen. Ondanks eventuele bezwaren kan de politiek niet om het plan heen. Eerdere maatregelen van de overheid, zoals de verlaging van de overdrachtsbelasting, sorteerden weinig effect. Door druk van deze partijen kan de politiek niet anders dan actief reageren.

Wie nu een woning wil kopen heeft weinig baat bij de huidige plannen. Deze zullen eerst in detail moeten worden doorgerekend voordat duidelijk wordt wat de concrete gevolgen voor huurders en kopers zijn. De grote vraag bij het plan is of het niet een grote herschikking van overheidsgelden is in plaats van dé oplossing voor het probleem.