De winst die Nederlandse beleggers (AEX) in 2012 maakte, is voor een deel verdampt door de nieuwe zorgen. Waar het overeind houden van Griekenland nog reëel was, wordt dit bij Spanje een stuk lastiger. Zeker omdat deze landen in vergelijking met Griekenland een veel grotere economie hebben. De Spaanse economie is qua omvang de twaalfde ter wereld en even groot als bijvoorbeeld die van Rusland. Naast Spanje wordt overigens ook probleemgeval Italië goed in de gaten gehouden. 

Werkloosheid groot probleem
De Spaanse overheid geeft meer geld uit dan dat er binnenkomt. Dit is geen overheid vreemd en hoeft op zich geen crisis tot gevolg te hebben. Het wordt pas zorgwekkend als het tekort snel stijgt en de kans op hogere inkomsten klein is. In dit kader is de hoge werkloosheid een probleem, circa 23 procent van de Spanjaarden heeft namelijk geen werk. Die dragen dus niet bij aan groei van de economie en vormen bovendien een kostenpost voor de staat. Ook de Spaanse huizenmarkt draait moeizaam. Dit draagt, net als in Nederland, niet bij aan het vertrouwen dat de 'gewone' Spanjaard heeft in zijn financiële toekomst. De knip blijft dicht.

Lenen duurder voor de Spaanse overheid
Het vertrouwen dat beleggers hebben in overheden is goed te meten aan de hand van de rente op staatsobligaties. Hierbij stellen investeerders geld beschikbaar in ruil voor een bepaald rentepercentage. Deze rente stijgt naarmate het vertrouwen in een overheid daalt. Investeerders lopen dan meer risico als zij hun geld uitlenen aan de staat en willen hier meer rente voor terugkrijgen. De rente op Spaanse staatsobligaties is recent gestegen tot boven de 6 procent. Ook de Italiaanse staatsrente zit weer in de lift. Een niveau van om en nabij de zeven procent wordt gezien als onhoudbaar. Een overheid maakt dan zo veel kosten bij het aangaan van een lening dat terugbetalen problematisch wordt.  

Wil de Spaande overheid 10 miljard euro lenen, dan moeten ze daarvoor per jaar dus 600 miljoen euro aan rente betalen. Een land dat al veel schulden heeft, komt zo nog verder in de schulden. Leent Nederland hetzelfde bedrag, dan kost dat 'maar' circa 220 miljoen aan rente. Simpelweg omdat de kans veel groter is dat Nederland dat geld weer terug gaat betalen.

Wat moet Spanje doen?
Er is geen pasklare oplossing voor de problemen in landen als Spanje en Italië. Het noodfonds dat meer dan 1.000 miljard euro bevat is niet voldoende om verschillende grote landen voor een faillissement te behoeden. Wanneer de staatsrente in een land oploopt, kan toezichthouder de Europese Centrale Bank (ECB) ingrijpen. Bijvoorbeeld door tegen een lage rente geld uit te lenen aan de betreffende overheid die hierdoor minder afhankelijk is van geld uit andere duurdere bronnen. Ook het kwijtschelden van schulden, zoals bij Griekenland is gedaan, is een (laatste) redmiddel. Dergelijke acties bestrijden echter de symptomen en pakken niet de oorzaak aan.

Voor het laatste zullen straffe bezuinigingen doorgevoerd moeten worden. Die bezuinigingen gaan alleen weer ten kosten van de economische groei. De overheden moeten dan ook de juiste balans zien te vinden. En het is van essentieel belang dat Europese toezichthouders erop toeziet dat landen  de bezuinigingsafspraken ook daadwerkelijk nakomen. Want het was bij de Griekse overheid wellicht een wanorde, maar ze zijn in het verleden ook nauwelijks adequaat bijgestuurd.

De nieuwe zorgen maken weer eens duidelijk dat de politiek achter de feiten aan blijft hollen bij het bestrijden van de Eurocrisis. Het zijn de investeerders die door het links laten liggen van staatsobligaties en het verkopen van aandelen een motie van wantrouwen afgeven. Vervolgens reageren politici en toezichthouders hier weer op. Ondanks de commotie reageren aandelenbeurzen nog vrij kalmpjes en bieden aandelen nog steeds een goede kans op rendement. Of dit zo blijft, is grotendeels afhankelijk van  verdere ontwikkelingen in Spanje en Italië.