Zorgverzekeraar Achmea zit met de handen in het haar. Het moet voor 1 april contracten hebben gesloten met de Nederlandse ziekenhuizen, maar wordt geconfronteerd met een ongekende starheid bij de ziekenhuisbesturen. Maandag lekte van de onderhandeltafels uit dat ziekenhuizen ongeveer 10 procent omzetgroei eisten, dinsdag bleek het bij navraag zelfs om 20 procent te gaan. Twee andere verzekeringsreuzen, CZ en VGZ, wilden geen percentages noemen maar beaamden het beeld geschetst door Achmea.

Waarom lijkt de crisis voorbij te gaan aan het ziekenhuisbestuur?
Hoe kan het toch dat de overheid het ene pakket bezuinigingen na het andere presenteert, maar dat de medische wereld zomaar om miljarden euro's extra budget kan vragen? Daar zijn meerdere verklaringen voor. De eerste is misschien wel de simpelste: de zorgvraag wordt steeds groter. De grote demografische bubbel die kort na de oorlog werd geboren gaat met pensioen en heeft steeds meer zorg nodig. Goed, maar de enorme stijging van de zorgkosten is echter al een paar jaar gaande en behelst meer dan alleen de vergrijzing kan verklaren.

Braafste jongetje ook gestraft
De tweede verklaring ligt in het feit dat minister Schippers de ziekenhuizen over één kam zal scheren zodra de kostenstijging boven de 2,5 procent uitkomt. Als dat het geval is, dan krijgen alle ziekenhuizen exact dezelfde korting in het vooruitzicht gesteld. De 'big spenders', maar ook de ziekenhuizen met wat meer realiteitszin. Ziekenhuizen die een hoger budget hebben uitonderhandeld, leveren dan verhoudingsgewijs minder in.

Verzekeraar is gemotiveerdere onderhandelaar
Een derde reden: de minister heeft haar macht uitbesteed aan de zorgverzekeraars. Zij heeft er sinds dit jaar voor gezorgd dat een kostenstijging de verzekeraars direct raakt in hun bedrijfsresultaat. Schippers verwacht daarom dat zorgverzekeraars meer gemotiveerde onderhandelaars zullen zijn dan wanneer haar ambtenaren zich moet buigen over behandelprijzen en ziekenhuisbudgetten. Maar waar de ambtenaren motivatie missen om scherp te onderhandelen, ontberen de zorgverzekeraars de macht om besluiten te mogen forceren. En dus gebeurt er niets.

Geen prijskaartje op de zorg?
Tot slot is er de zorg als heilig huisje. Een ziekenhuis is geen genationaliseerde bank of semi-publieke woningcorporatie waar immoreel gedrag breed uitgemeten wordt. Een ziekenhuis heeft per definitie de sympathie van de bevolking. Ze zijn er voor onze gezondheid en daar mogen we geen prijskaartje aan verbinden. Marktwerking is een vies woord in de zorg. Helaas heeft dat taboe het wel mogelijk gemaakt dat medisch specialisten in Nederland gemakkelijk een half miljoen euro per jaar kunnen incasseren. Gezondheid gaat boven de economie, niet?

Het is inmiddels tijd dat we de angst gaan kwijtraken om zorgkosten tegen het licht te houden. Om te beginnen verdienen de ziektekostenverzekeraars wat meer krediet. Ze leggen het af tegen de populariteit van het ziekenhuis als ze een kostenbeperking proberen af te dwingen en moeten in het najaar de volgende klap incasseren als de zorgpremie toch weer hoger is uitgevallen.