Op 17 januari daalde de belangrijke rentemaatstaf met 0,06 procent naar het nog nimmer vertoonde niveau van 2,0261 procent rente. Dat is de rente die de Nederlandse staat moet betalen voor het geld dat zij voor een periode van tien jaar wil lenen van burgers, bedrijven en van andere overheden. Nog nooit in de geschiedenis van de renteregistratie is de rente voor staatsleningen (SL-rente) zo laag geweest.

Rente in lagere regionen
Deze belangrijke maatstafrente kwam de laatste jaren al vaker in de buurt van het diepterecord. In juni 2010 werd met 2,26 procent voor het eerst een diepterecord opgetekend. Het laatste diepterecord van daarvoor lag in het jaar 1895. Na juni 2010 steeg de SL-rente richting de 3,6 procent. Dat niveau werd in april 2011 bereikt. Sindsdien is het renteniveau aan het zakken. Op 30 september werd het voorlaatste diepterecord gevestigd met een rente van 2,117 procent. Die rente steeg in het laatste kwartaal van 2007 weer richting de 2,7 procent, waarna sinds begin december het niveau steeds verder daalde tot het nieuwe record van 2,0261 procent van 17 januari, het laagste niveau ooit.

Ooit 16 procent
Het hoogste niveau ooit is gemeten halverwege de Tachtigjarige Oorlog. Aan het eind van de 16^e eeuw steeg de rentestand naar een niveau boven de 16 procent. Het hoogste niveau in de afgelopen honderd jaar lag in maart 1981 toen de SL-rente boven de 11 procent uitkwam en de Westland Utrecht  Hypotheekbank als gevolg daarvan haar 10-jaars rente voor de toenmalige No-Risk Hypotheek verhoogde naar 13,1 procent, het hoogste hypotheekrenteniveau van de afgelopen eeuw.

Banken asociaal
In tegenstelling tot te doen gebruikelijk wordt de zeer lage rentestand in Nederland door onze banken niet ten voordele van de Nederlandse burger aangewend. Integendeel zelfs. Een dag na het bereiken van de laagste rentestand  werd de laagste 10-jaars hypotheekrente in Nederland (Wel Thuis Hypotheek ASR) met 0,1 procent verhoogd naar 4,7 procent. Ook Delta Lloyd verhoogde deze week de hypotheekrente al.

Gemiddeld rekenen de Nederlandse banken voor een tien jaar vaste termijn momenteel 5,04 procent. De door de Nederlandse banken gehanteerde rentemarge ligt deze week derhalve gemiddeld op 3,014 procent. Ter vergelijking: nog maar zes jaar geleden stond de gemiddelde rentemarge van banken op slechts 0,6 procent. Op een gemiddelde hypotheek (€ 250.000,-) berekenen banken nu dus een rentemarge van ruim € 7.500,- per jaar, terwijl in 2005 op slechts € 1.500,- gerekend werd. Deze vijfvoudige rentemarge kan als vrij asociaal worden betiteld en is hoger dan in welk ander land in Europa. Merkwaardig en onnodig voor een land waarvan het financiële systeem internationaal als één van de beste van Europa wordt aangemerkt.

Bankiers doen woningmarkt inzakken
Bankiers wordt dan ook door diverse partijen verweten aan de basis te staan van de ellende op de woningmarkt. Een visie waarin ook Wegwijs zich kan vinden. Consumentenorganisaties, zoals de Vereniging Eigen Huis en de Consumentenbond, ventileren telkenmale dat de winstmarge die banken op hun hypotheken berekenen onnodig hoog is en niet, zoals bankiers steeds weer vertellen, in relatie staan tot de hogere risico's die banken op de financiële markten zouden lopen.

Banken geven ondanks de hoge rentemarges niet thuis wanneer starters op de woningmarkt een hypotheek aanvragen. Banken wachten momenteel op goudgerande klanten met hoge salarissen en lage hypotheken, hetgeen als vrij risicoloos kan worden betiteld. Als gevolg daarvan zijn starters bijna niet meer in staat een woning te kopen. Voorzitter Boele Staal van de Nederlandse Vereniging van Banken wijst echter steeds weer de verantwoordelijkheid voor het inzakken van de woningmarkt af. "Het zijn niet onze  strenge verstrekkingsnormen voor hypotheken die de markt vastzetten, maar het zijn de huizenprijzen die nog steeds dalen, waardoor een ieder wacht op het dieptepunt", aldus Boele Staal.

Banken veroorzaken neerwaartse spiraal
Wat het tweede punt betreft heeft Boele Staal wel gelijk; kopers wachten inderdaad op het diepste punt. Maar, banken zijn juist verantwoordelijk voor de daling van de huizenprijzen. Als je geen hypotheek meer wilt verstrekken, kan er niet gekocht worden, waardoor als gevolg daarvan de huizenprijzen verder moeten dalen. Banken zijn hiermee ook primair verantwoordelijk voor het feit dat de waarde van de woningen, die onderpand voor de eerder door deze banken geleverde hypotheken vormen, onder het niveau van de hypotheeksom terechtkomen. Daar hebben de banken straks zelf weer last van. Als klanten straks bij de verkoop van hun huis de hypotheek niet meer volledig kunnen aflossen, zit de bank met de gebakken peren. Die oninbare schulden zullen banken dan weer moeten verhalen op de overige klanten door de rentemarges op hypotheken nog verder te verhogen.

Banken veroorzaken met hun gedrag dus een neerwaartse spiraal die alleen maar kan worden doorbroken door een soepeler hypotheekacceptatiebeleid en een verlaging van de rentemarges.  Banken kijken echter naar elkaar en doen het tegenovergestelde. De Rabobank is al de grootste en hoeft niet te concurreren. ABNAmro is een staatsbank geworden en mag niet concurreren. Dat geldt evenzo voor diverse andere banken en hypotheekverzekeraars die nog steeds niet van hun staatssteun af zijn. De staatsinterventie in banken heeft ervoor gezorgd dat banken nu niet hoeven en dus niet willen. Het wordt daarom tijd dat onze consumentenorganisaties eens wat harder op de tamtam gaan slaan en middelen aanreiken om dit asociale beleid doeltreffend aan te pakken.