De huidige situatie, waarbij de woningwaarde onder de hypotheeksom ligt, hoeft dit op zich geen problemen op te leveren. Echter, bij verkoop van de woning blijft de verkoper met een restschuld zitten. Wanneer deze niet in staat is de schuld te voldoen verschuift het probleem naar de bank die de hypotheek heeft verstrekt. Om dit risico te verkleinen, dringen zowel DNB als eerder al het Internationaal Monetair Fonds erop aan de schulden van Nederlandse huizenkopers terug te dringen.

Hypotheek maximeren op 90 procent executiewaarde
Naast DNB steunt ABN Amro nu het plan om de hypotheek te maximeren op 90 procent van de executiewaarde van een woning, in plaats van de huidige 125 procent. Dit is de waarde die een woning naar schatting opbrengt bij een noodzakelijke verkoop. Met de labels ABN Amro zelf, Florius en MoneYou voorziet de bank zo'n 15 procent van de huizenkopers van een hypotheek. De bank is optimistischer dan DNB en geeft aan dat 15 procent een te hoge hypotheekschuld heeft in verhouding tot de waarde van de woning.

Plotseling aanpassen?
Het is geen verkeerd streven om huizenkopers te behoeden voor te hoge schulden. Bovendien is het voor banken een logische stap. Zij lopen na het ontstaan van de crisis meer risico op wanbetalers en zijn voorzichtiger geworden bij het verstrekken van leningen. Maar is het nodig? Recent nog beschreef Wegwijs dat het aantal gedwongen woningverkopen in Nederland laag is, zeker in vergelijking met veel van andere Europese landen. Sinds de crisis is dit niet schrikbarend toegenomen. Het is de vraag of na jaren van voorspoed, waar geen bankier klaagde over hoge hypotheekverstrekking, de situatie plotseling moet worden aangepast nu de huizenmarkt in het dal zit. Immers: de huidige economische situatie is zeer extreem. Een aanpassingen op een stabieler moment zou wijzer zijn.

Minder lenen, meer zelf betalen
Wanneer de plannen werkelijkheid worden, zal een koper circa zo'n 15 procent van de woningwaarde zelf op moeten hoesten. Als de overdrachtsbelasting weer verhoogd wordt, stijgt dit percentage naar 19; zo'n € 44.000 bij een gemiddelde woning. Alleen het overige deel wordt dan gefinancierd vanuit een hypothecaire lening. Voor veel kopers betekent dit einde verhaal. Maar weinig starters hebben immers de mogelijkheid om een berg kapitaal opzij te zetten voor een gedeeltelijke aankoop van de woning. Zeker niet als ook de studieschuld in de toekomst hoger zal worden. Omdat ook prijs van een huurwoning torenhoog de lucht in zal gaan, worden starters in het nauw gedreven.

Angst
In de huidige woningmarkt zijn kopers lastig over de streep te trekken. De angst voor prijsdalingen, moeizame onderhandelingen met hypotheekverstrekkers en een soms weinig rechtlijnige overheid die zo nu en dan het heilige hypotheekrentehuisje weer ter discussie stelt, temperen het koopenthousiasme. Meer maatregelen die aan het vertrouwen knagen, pakken slecht uit voor de toch al tanende verkopen van woningen. Prijzen zullen hierdoor alleen maar verder zakken.

 Wegwijs pleit niet voor een ongelimiteerde hypotheekverstrekking. Toezichthouders als DNB zijn ervoor mogelijke kopers te behoeden voor lasten die zij eigenlijk niet kunnen dragen. Op het moment gaat echter heel veel aandacht uit naar het beperken van risico's die banken lopen. Huizenkopers worden diverse doemscenario's voorgeschoteld. Een meer evenwichtig en minder op de banken zelf gericht beeld zou op zijn plaats zijn. Helaas is er daarvoor te weinig concurrentie op de bankenmarkt.