Kooprecht voor alle huurders?
Vogelaarswijken uit het slop
In 2006 kwam Groenlinks met een initiatiefwet "kopen voor huurders". Dit wetsvoorstel maakt het mogelijk voor huurders van sociale woningen om hun eigen huurhuis te kopen. Het wetsvoorstel brengt beweging in de huurdersmarkt en zou een positief effect hebben op de wijken waarin sociale huur een negatieve invloed heeft. Deze initiatiefwet is opgenomen in het regeerakkoord en ligt nu bij het ministerie. Als het aan de VVD ligt is er haast geboden met de doorvoer ervan. Wegwijs Kenniscentrum zocht uit of kooprecht mogelijk is voor huurders.
Woningcorporaties hebben vanuit historisch oogpunt een groot belang in de Nederlandse woningmarkt en de voorzieningen voor mensen met een lager of middeninkomen. Hoewel woningcorporaties op overheidssteun kunnen rekenen en geen winstoogmerk hebben, zijn het private instellingen. Het huidige wetsvoorstel verlangt van de woningcorporaties dat zij privaat eigendom - huizen dus - afstaan aan huurders. Geen gemakkelijke zaak, want een overheid kan enkel woningen afhandig maken als er sprake is van een zogeheten "gerechtvaardigd algemeen belang" voor de Nederlandse samenleving. Dit houdt in dat er wettelijk bepaald is dat een besluit de Nederlandse samenleving ten goede komt. Maar wat is "ten goede"?
Het aannemelijke belang voor de Nederlandse samenleving
Volgens voorstanders is het algemeen belang er zeker. Al jaren wordt de strijd aangegaan met de zogeheten Vogelaarswijken: wijken waar sociale huur in hoge mate aanwezig is. Achterstand en sociale huur lijken nauw met elkaar verbonden. Volgens Sophie Welschen, jurist bij Vereniging Eigen Huis, is het recht voor huurders om te kopen in deze wijken er een van algemeen belang. Als er door middel van het bezit van een woning eigenbelang is bij de ontwikkeling van een wijk dan is men sneller geneigd te helpen in de opbouw van een wijk.
Een grote farce
Hugo Priemus, Emiraat hoogleraar aan de TU-delft, noemt het plan "belachelijk en onhaalbaar". Het tast het private karakter van de woningcorporaties ernstig aan en maakt het voor deze corporaties onmogelijk een geschikt voorraadsbeleid te voeren. Hij wijst hierbij naar eenzelfde situatie in Engeland. In 1980 werd in Groot Brittannië onder het bewind van prime-minister Thatcher het kooprecht van huurders geïntroduceerd. Dit leidde al snel tot een stagnatie in de sociale huursector. 2,5 miljoen van de 6 miljoen huurhuizen werden verkocht. Sociale huur werd alleen beschikbaar voor de allerarmsten. De nieuwe huizenbezitters bleken vervolgens niet over de financiële middelen te beschikken om hun huis te onderhouden. Hierdoor verpauperde ook de eigenwoningmarkt. Een tegenovergesteld effect dus als dat wat Sophie Welschen van VEH verwacht bij de invoering van de wet in Nederland.
Vereniging Eigen Huis ziet echter de positieve kant van kooprecht. Bij het verkopen van een huis krijgt de corporatie direct liquide middelen om te investeren in de verbetering van de sociale woningmarkt. Een huis eruit betekent dus eigenlijk een nieuw huis erbij. Stagnatie valt volgens VEH nog te bezien.
Maar liefst 25% van de 2,4 miljoen Nederlandse huurders geeft aan een eigen huis te willen kopen. Hoewel het wetsvoorstel een moeilijke juridische kwestie is, is het tevens een van de speerpunten in het regeerakkoord. Kiezersbedrog noemen de tegenstanders het, daar het nooit in het verkiezingsprogramma voorkwam van zowel de VVD als het CDA. Voorstanders zien echter de positieve kant en beschouwen het wetsvoorstel als goede stap vooruit.
