Door het getouwtrek over de onbetrouwbare financiële handel en wandel van de Zuid-Europese landen en de onverstandige uitspraken die economisch slecht onderlegde politici hier over doen, is in de Westerse wereld een klimaat geschapen waarin het vertrouwen bij de consument wegebt. Als gevolg van dit geslonken vertrouwen, beleggen particuliere en institutionele beleggers steeds minder in aandelen. Er is minder vraag naar geld en er wordt vaker 'op safe' gespeeld door te beleggen in staatsleningen van gevestigde landen zoals bijvoorbeeld Nederland en Duitsland. Deze landen hoeven dus minder rentevergoeding te bieden op hun staatsobligaties om beleggers geïnteresseerd te houden. De lange rente daalde hierdoor in de afgelopen zes weken met maar liefst 1,2 procent.

Psyche en rente
Steeds duidelijker wordt dat het met de winsten in het bedrijfsleven niet eens zo slecht gesteld is. Dit kan dus niet de reden zijn dat aandelen op dit moment zo enorm ondergewaardeerd zijn. De consument lijkt met name de hand op de knip te houden door het veelal kortzichtige en zorgwekkende politiek gedebatteer over de economische gang van zaken.

Een voordeel van de naargeestige aandelensfeer van de afgelopen weken is dat banken steeds voordeliger geld kunnen inkopen / lenen. De 10-jarige rente op de Nederlandse kapitaalmarkt is de afgelopen weken gedaald van 3,7 naar 2,5 procent. In Duitsland daalde de rente zelfs tot 2,1 procent, terwijl in de VS de lange rente zelfs even op 1,9 procent terechtkwam.

Zeer hoge rentemarge
De kapitaalmarktrente is voor banken de natuurlijke maatstaf voor het bepalen van de hypotheekrente. Toen medio juli de kapitaalmarktrente op 3,7 procent stond, rekende de meest voordelige hypothecaire geldverstrekker (het Belgische Argenta via het Nederlandse Woonlife) een 10-jaar vaste hypotheekrente van 4,6 procent. Nu de 10 jarige kapitaalmarktrente is gezakt tot 2,5 procent, rekent de geldverstrekker met de laagste rente (SNS) nog 4,5 procent en Woonlife 4,55 procent. De duurste bank, de Westland Utrecht Bank, verlaagde gisteren haar torenhoge tarieven slechts minimaal met 0,15 procent tot 5,1 procent.

Renteverlagingen zijn slechts zeer beperkt doen absoluut onvoldoende recht aan de werkelijke marktsituatie van dit moment. De rentemarge voor banken is hiermee in slechts vijf weken tijd opgelopen van minimaal 0,9 procent tot maar liefst 2 á 2,5 procent per hypotheekjaar. Een exorbitante marge waarmee de banken aantonen geen moeite te willen doen voor het laten opveren van de woningmarkt. Ter vergelijk: in 2005 en 2006 bedroegen de rentemarges van banken nog minder dan een half procent.

Resultaat van de starre bankenhouding is dat de bruto rentelasten nu voor de Nederlandse consument gemiddeld € 250,- per maand hoger liggen dan noodzakelijk. Een fors bedrag dat deze consument jaren achter elkaar, voor zolang de rente vaststaan, zal moeten betalen. Extra geld dat de banken eenvoudig in de eigen zak steken.

Te lage hypotheeksommen
Banken maken dus misbruik van de rente-omstandigheden. Maar daar houdt het niet mee op. Banken vragen niet alleen te veel hypotheekrente, zij draaien ook nog eens de hypotheekkraan dicht. Terwijl het Waarborgfonds Eigen Woningen op basis van Nationale Hypotheek Garantie hypotheken toestaat tot 108 procent van de waarde van de woning, willen sommige banken ondanks deze veilige garantie, slechts 106 procent van de waarde van de woning verstrekken. De banken zijn hiermee roomser dan de paus. Voorts verstrekken banken tegenwoordig een maximale hypotheeksom van maximaal 4,5 maal het gezamenlijk bruto jaarinkomen, terwijl nog niet zo lang geleden 6 maal de maximale maatstaf was.

Het aantal gedwongen verkopen op basis van verstrekte hypotheken tegen 6 maal het inkomen is de afgelopen jaren minimaal gebleken. Waarom zijn banken dat toch nóg voorzichtiger? Banken verschuilen zich op dit terrein achter extreem voorzichtige  regels van de overheid. Die extreme voorzichtigheid is geënt op de rommelhypotheken die aan het begin van deze eeuw door de Amerikanen zijn verstrekt, maar waar Nederlandse banken zich nimmer aan hebben bezondigd. De Nederlandse controle vanuit de overheid was destijds voldoende om de consument veilig te stellen.

Op dit moment slaan de banken dus door. Banken doen, om hen moverende redenen, vrijwel geen moeite die veel te strenge regels bij de overheid ter discussie te stellen.

Met een extra hoge winstmarge, een te lage hypotheek ten opzichte van de waarde van de woning en een te lage hypotheek ten opzichte van wat kopers kunnen dragen aan de hand van hun inkomen (zeker ook in vergelijking tot de veel hogere maandlasten die huurders mogen dragen), draagt de banksector een maximale verantwoordelijkheid voor een blijvende stagnatie op de woningmarkt. Met een dergelijke bankpolitiek kan het verlagen van de overdrachtsbelasting voor de overheid als weggegooid geld worden beschouwd. Immers, de voordelen van de lagere belasting worden gecompenseerd door een in verhoudig te hoge hypotheekrente. Het is dus te hopen dat banken de maand september gebruiken om hun renteniveaus drastisch te verlagen en hun hypotheekbeleid te versoepelen. Velen op de woningmarkt zouden hen daar zeer dankbaar voor zijn.