De verlaging van de overdrachtsbelasting koppelen aan de invoering van een bankenbelasting is politiek een slimme zet van minister van Financiën Jan Kees de Jager. De heffing voor banken hing namelijk al tijden in de lucht. Door deze te verbinden aan een populaire maatregel als de verlaging van de overdrachtsbelasting, wint De Jager de publieke opinie. Het lijkt nu of de minister steelt bij de rijken om het terug te geven aan de armen, terwijl beide maatregelen direct noch indirect aan elkaar verbonden zijn.

Weekers: "Risicopremie logisch"
Staatssecretaris van Financiën Frans Weekers deed er nog een schepje bovenop in de Volkskrant. "In uiterste gevallen kan een bank terugvallen op de staat, is gebleken tijdens de kredietcrisis. Het is logisch dat daar een soort risicopremie op staat", zegt Weekers. Na de maatschappelijke verontwaardiging over de bonuscultuur en de buitensporig hoge winstmarges op hypotheken, hebben banken een imago-probleem onder de bevolking. Als de banken nu willen protesteren tegen de nieuwe heffing, bekritiseren ze in feite ook de verlaging van de overdrachtsbelasting.

Bankheffing vooralsnog niet schadelijk
"Een greep uit de kas van de banken", noemt topeconoom Sweder van Wijnbergen de nieuwe heffing. "Er moet eigenlijk gewoon gewerkt worden aan de hypotheekrenteaftrek, maar dat durven politici niet", vervolgt de hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam in de Telegraaf. Van Wijnbergen heeft misschien gelijk als hij kritiek heeft op het feit dat beide onderwerpen aan elkaar gekoppeld zijn. Maar om te spreken over een ongeoorloofde greep uit de kas gaat wellicht wat ver. Als we de vergelijking maken met de ons omringende landen loopt Nederland achter. In zowel Engeland als Duitsland is al een bankenheffing ingevoerd en Frankrijk staat op het punt dat te doen. Van schadelijke effecten of stijgende tarieven is nog niets bekend.

Nieuwe bijdrage hurende starters
Als dreigement wordt door de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) gesuggereerd dat banken de extra heffing door zullen berekenen aan hun klanten in de hypotheektarieven. Hier geldt echter hetzelfde als voor de overheid: een lagere overdrachtsbelasting genereert ook een hoger verkoopvolume. Denk bijvoorbeeld aan de lagere drempel om de koopmarkt te betreden voor de hurende starter. Aan een huurder verdient een bank nu nog niets. Bovendien zal een groter deel van de geleende som in het onderpand van het huis zitten in plaats van financiering van de belasting. In theorie zou dus ook de risico-opslag omlaag kunnen.

De beslissing om de overdrachtsbelasting omlaag te brengen, lijkt overhaast genomen. Dit is niet het geval. Als veel eerder naar buiten was gekomen dat een verlaging van de overdrachtsbelasting ophanden was, dan had dat gezorgd voor nog afwachtender kopers dan al het geval was. Voor het kabinet zat er niets anders op dan de maatregel in het geheim te bespreken en met succes. De eerste signalen bij de makelaars en hypotheekadviseurs zijn positief. De zon schijnt; een nieuw huis kopen kan weer.