Hypotheekrapport NMa zwaar onbevredigend
Banken spreken zichzelf tegen
Er zijn in Nederland geen prijsafspraken gemaakt over de winst die banken behalen op de verkoop van hypotheken. De marges op hypotheken zijn inmiddels weer op het niveau van voor de crisis. Zo luiden de belangrijkste conclusies uit het onderzoek van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) naar de hypotheekmarkt in Nederland. Banken halen opgelucht adem en publiceren smalend hun 'zie-je-wel-niets-aan-de-hand-nieuwsberichten'. Kritische consumentenorganisaties als de Consumentenbond, de Vereniging Eigen Huis en Wegwijs Kenniscentrum blijven met grote vraagtekens achter.
Volgens de NMa zijn de marges op hypotheken sinds begin 2011 weer genormaliseerd, nadat ze eind 2009 stegen tot 'historisch gezien hoge niveaus'. De concurrentiewaakhond denkt dat de marge op de hypotheekrentes zo sterk kon oplopen door de afname van het aantal hypotheekverstrekkers. Buitenlandse partijen trokken zich terug en ABN Amro en Fortis fuseerden, wat ongunstig was voor de concurrentie. Inmiddels zijn de tarieven dus weer zoals ze behoren te zijn. Uit eigen onderzoek van Wegwijs Kenniscentrum blijkt echter dat de marges nog steeds veel hoger zijn dan verwacht zou mogen worden op basis van de huidige stand van de kapitaalmarktrente. Ook de Consumentenbond signaleert in haar eigen onderzoek geen afname van de rentemarges.
Gezond en eerlijk?
Wat de NMa wel onderschrijft is dat de marges vanaf eind 2009 tot begin 2011 buitensporig hoog waren. Dat is bijzonder vreemd omdat de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) in die periode verklaarde dat de marges van vóór de crisis 'onrealistisch laag' waren. Wat de NMa nu historisch hoog noemt, was volgens de NVB juist een gezonde marge. Nog navranter werd het toen de NVB maandagochtend verklaarde blij te zijn dat consumenten nu weten dat ze een eerlijke prijs betalen voor hun hypotheek. Blijkbaar was die prijs uit 2010 toch niet zo eerlijk en gezond als ze de consument wilden doen geloven.
Marktleiders te duur
Wat sinds maandag ook officieel gemaakt is door de NMa: grootbanken zijn te duur. Een letterlijke zin uit de onderzoeksconclusies luidt: "Ook blijkt dat de grote banken hogere tarieven vragen dan de kleinere banken." Om daar vervolgens de volgende aanbeveling aan te verbinden: "De consument kan zelf tegenwicht bieden aan de grote banken. Dit kan door, bijvoorbeeld met een hypotheekadviseur, verschillende hypotheekverstrekkers met elkaar te vergelijken. Consumenten die al een hypotheek hebben, kunnen tegenwicht bieden door over te stappen naar een andere hypotheekverstrekker met een beter aanbod.
Trouwe klant heeft het nakijken
De NMa bekritiseert ook de handelwijze van banken die bestaande klanten met een aflopende rentevaste periode een minder goed aanbod doen dan nieuwe klanten van dezelfde bank. Bovendien komen de banken volgens de NMa pas veel te kort voor het verstrijken van de rentevaste periode op de proppen met een nieuw aanbod. Dat maakt het voor klanten moeilijker bijtijds te onderzoeken of er betere alternatieven in de markt zijn.
De uitkomsten van het deel van het onderzoek dat over de marges ging, zijn uiterst onbevredigend. Niet alleen staat de aanname dat de tarieven genormaliseerd zijn ter discussie, ook de conclusie dat slechts een gebrek aan concurrentie heeft geleid tot torenhoge marges is een zeer magere verklaring. Het boek gaat dicht. De NMa heeft aangekondigd de hypotheekmarkt actief te volgen, maar niemand weet wat dat inhoudt. De overheid is toezichthouder (NMa) en bank (ANB/Fortis) tegelijk. Het heeft er op z'n minst de schijn van dat deze belangenverstrengeling de boterzachte conclusie in de hand gewerkt heeft. Helaas maken zachte heelmeesters stinkende wonden.
