Medio 2010 hoopte makelaars dat het behoud van de hypotheekrenteaftrek de woningverkopen een blijvende stimulans zou geven. Het effect was wel merkbaar maar ook van korte duur. De eerste maanden van het nieuwe jaar maken duidelijk dat de strengere regels aangaande hypotheken en angst voor dalende prijzen kopers van de markt jagen. Het aantal verkopen wil maar niet stijgen.

Huizenprijzen verder omlaag
De gemiddelde prijs die een koper voor een woning betaalde bedraagt € 243.245 in april van dit jaar. Deze prijs ligt hoger dan in dezelfde maanden van 2009 en 2010. De Kadastercijfers lopen circa twee tot drie maanden achter op de daadwerkelijke verkopen. Niet de voorlopige transactie bij de makelaar maar de overschrijving bij de notaris is het meetpunt. De licht gestegen gemiddelde verkoopprijs op jaarbasis is overigens geen reden tot blijdschap. De gemiddelde verkoopprijs van € 255,294 uit april 2008 is nog ver uit zicht. Bovendien is het de verwachting dat de woningprijs in de komende periode een dalende lijn in zal zetten. Het lage aantal transacties en de desinteresse (of onmacht) aan koperskant is daar een voorbode van.

Kritiek wordt luider
Brancheorganisatie VBO Makelaar stelt voor om tijdelijke steunmaatregelen te lanceren die de woningmarkt snel op kan lappen. De organisatie voor makelaars geeft het kabinet de raad om daarnaast lange-termijn-maatregelen te treffen. Het versoepelen van de regels bij hypotheekverstrekking en steun aan starters zijn daar onderdeel van. Het voorstel van het VBO biedt overigens geen nieuwe inzichten ten opzichte van het eerder door Wegwijs gelanceerde Reddingsplan Woningmarkt.

Ook vanuit de banken zwelt de kritiek aan. De noodklok die de Rabobank recent luidde, werd ook in de kantoren van concurrenten ING en ABN gehoord. De banken geven aan graag in overleg te gaan met de overheid. Het strikte beleid van toezichthouders als de AFM maakt het sluiten van een hypotheek voor veel mensen niet mogelijk. Dit terwijl het alternatief huren vaak niet eens resulteert in lagere maandlasten. 

Verdere aanscherping regels
Minister van Financiën Jan Kees de Jager schuift intussen stoïcijns een  onderzoek van De Nederlandsche Bank en het CPB naar voren waaruit blijkt dat verdere aanscherping van de hypotheekregels beperkte gevolgen heeft. De kamer is reeds akkoord met een verdere aanscherping, waardoor hypotheken in het vervolg maximaal voor de helft aflossingsvrij mogen zijn. Ook mag de hypotheek niet meer bedragen dan 110 procent van de woningwaarde. Er zijn namelijk weldegelijk problemen aldus de minister, '' 25 procent van de huishoudens heeft betalingsachterstanden en het aantal gedwongen woningverkopen is gestegen''. Niet duidelijk is echter waar deze 25 procent op gebaseerd is en of er een logisch verband is met de hoogte van het inkomen en de maximaal haalbare hypotheek.

Vroeg of laat zal de politiek toch overstag moeten en de klagers  tegemoet komen. Het is niet de taak van de overheid om de woningmarkt zo te reguleren dat de woningprijzen weer stijgen. Wel is een beleid nodig dat evenwichtig omgaat met risico's en vrijheden. Nu zijn het met name de risico's die de toon zetten. Waar veel potentiële verkopers gevangen blijven in hun woning, is vrijheid nog ver te zoeken.