Onbekend is wat de gevolgen zijn van het laten vieren van de teugels. Wordt een ziektekostenverzekering goedkoper? Wat zijn ziekenhuizen bereid te doen om te concurreren met andere ziekenhuizen? Hoeveel macht krijgen de zorgverzekeraars? Vragen waar niemand op dit moment met zekerheid een antwoord op kan geven. De collectieve zorgkosten in Nederland nemen echter hand over hand toe en drukken steeds zwaarder op het overheidsbudget. Stug conservatisme in de zorg is niet meer vol te houden. De resultaten zijn misschien ongewis, maar de minister toont lef met het doorhakken van knopen.

Betalen voor risico?
Wat het nieuwe beleid met de zorgkosten gaat doen, is dus niet te zeggen voordat 2012 ten einde is. De premie voor de ziektekostenverzekering moet echter al in 2011 vastgesteld worden. Een stijging wordt verwacht. Ziektekostenverzekeraars lopen in de plannen van de minister een groter risico op tegenvallers en zullen dat willen opvangen in de premie. Wanneer in het huidige systeem de kosten voor de zorgverzekeraars achteraf hoger uitvallen dan begroot, dan worden de verzekeraars gecompenseerd door de overheid. Schippers wil daar per 2012 een einde aan maken.

Goede resultaten behaald door routine
Op dit moment mogen zorgverzekeraars over 34 procent van alle behandelingen onderhandelen over de prijs. De prijs van deze behandelingen is in een jaar met 3 procent gedaald. Positieve cijfers, zeker wanneer die worden afgezet tegen de stijging van 7 procent van de totale zorgkosten in Nederland. Toch zijn die resultaten niet representatief voor de zorgmarkt als geheel. Het zijn de routinebehandelingen die goed scoren; privéklinieken die zich specialiseren in één kwaal en zogezegd 'productie draaien'. Ze presteren door efficiëntie. In het enorme scala aan behandelingen waarin de gewone ziekenhuizen voorzien, is bezuinigen door efficiënter te werken een veel moeilijkere opgave.

Kwaliteitsverbetering niet gegarandeerd
Minister Schippers verwacht behalve kostenbeheersing, ook een verbeterde kwaliteit van zorg. De ziektekostenverzekeraars mogen immers steeds meer bepalen welke zorg ze inkopen en behalve op basis van prijs zullen ze ook gaan selecteren op kwaliteit. CZ deed daar vorig jaar al een voorzichtige poging toe. CZ merkte echter ook dat ze amper instrumenten ter beschikking had om die kwaliteit meetbaar en inzichtelijk te maken. Zo blijft er voor de zorgverzekeraar maar één criterium over die wel heel goed meetbaar is: prijs. Het Centraal Planbureau (CPB) concludeerde dat de marktwerking in 2010 in ieder geval nog niet in het voordeel van de consument heeft uitgepakt.

Als gezegd: de resultaten van Schippers' plannen zijn moeilijk door te rekenen. Waar het ministerie wel verstandig aan doet, is om goed te kijken naar de landen waar de liberalisering van de zorg al eerder van starts is gegaan. Bijvoorbeeld Duitsland. Als we hetzelfde mogen verwachten als de Duitsers, dan zullen wachtlijsten flink gereduceerd worden. Aan de andere kant kent Duitsland een overschot aan klinieken die lucratieve behandelingen verrichten. Klinieken voor minder rendabele behandelingen zijn moeilijker te vinden. Bovendien zijn de kosten van de Duitse zorg als percentage van het bruto binnenlands product hoger dan in Nederland.