Jan Kees de Jager moest wat doen tegen banken. De banken waren immers één van oorzaken dat de kredietcrisis is ontstaan. Veel andere financiële instellingen worden reeds in de gaten gehouden door waakhond AFM. De banken ontsprongen vrijwel elke dans. Tot nu toe. Topman Jan Homman kreeg van ING een bonus van  € 1.250.000 naast zijn salaris van € 1.350.000. Deze bonus ligt in lijn met de eerder gemaakte afspraken waarbij bepaald werd dat een bonus niet hoger mocht zijn dan een jaarsalaris. Maar de bonus schurkt wel érg dicht aan tegen dit maximum. En aangezien de crisis nog vers in het geheugen ligt, is deze bonus 'te hoog'. Zo hoog dat de PVV in dit geval pleitte voor een eenmalige 100% inkomstenbelasting over deze bonus.

Wie hard werkt, krijgt extra's
Als je het goed doet, krijg je een bonus; in de commerciële wereld de normaalste zaak van de wereld. Presteer je bovenmatig, dan verdien je meer. Op die manier wordt hard werken gestimuleerd. Iemand die veel overwerkt of bereid is om op onregelmatige uren te werken, wordt extra betaald voor deze 'buitensporige' inspanning. Iemand die een buitengewone prestatie neerzet, wordt ook beloond. Eigenlijk snapt iedereen deze redenatie wel en is iedereen hiermee akkoord. Zolang de vergoeding maar 'redelijk' is. Maar wat is 'redelijk'?

'Redelijke' bonus
Het vorige kabinet heeft ingestemd met het voorstel dat bankbestuurders maximaal een extra jaarsalaris kregen bij een goede prestatie. En daarmee was de zaak afgedaan. Nu wordt er binnen de afgesproken norm een bonus uitgekeerd. Een bonus waarover Jan Kees de Jager 'niet blij' was maar waarmee hij tegelijkertijd de PvdA - en daarmee ook zichzelf - een spiegel voorhield dat deze bonus simpelweg voldeed aan de eerder gemaakte afspraken. Conclusie: de afspraken waren niet goed, want een bonus van € 1,25 miljoen is 'niet redelijk'.

Represailles
Door terug te komen op een eerder gemaakte beslissing zou De Jager erkennen dat de eerder akkoord gegeven regeling onvoldoende is gebleken. Ofwel: gezichtsverlies voor de huidige minister en voormalig staatssecretaris van Financiën alsmede voor het voormalige kabinet. Daarom wordt gezocht naar een andere oplossing, of beter gezegd: andere represailles. Er zitten er drie in de koker.

Represaille 1
Op 16 maart 2011 werd een nieuw garantiestelsel bedacht waarmee banken op een nieuwe manier garant zouden staan voor het garantiestelsel voor spaargeld. In plaats van achteraf de mogelijke verliezen betalen, moeten banken voortaan 400 miljoen per jaar doneren aan een garantiefonds. Dit vervolgens tien jaar achter elkaar waardoor uiteindelijk in de € 4 miljard euro in de garantiepot terechtkomt. Onduidelijk is wat er met dit geld gebeurt als er helemaal geen bank omvalt.

Represaille 2
Een bankbelasting. In het kort gezegd: banken gaan op een bepaalde manier belasting betalen over hun inkomsten. Nederland profiteert dan indirect mee van de hoge winsten die deze banken maken. Neemt een bank meer risico en behaalt deze hierdoor een hogere winst, dan betaalt deze bank ook een hogere belasting. Hoe deze bankbelasting er precies uit moet komen te zien, is nog onduidelijk. Waarschijnlijk zal de Europese Commissie een voorstel doen.

Represaille 3
Banken gaan omzetbelasting ofwel btw betalen. Hun producten worden dan duurder. Omdat de banken gegarandeerd meer kosten moeten maken, kunnen ze zich minder risico's permitteren en zullen de verdiensten dalen. Althans dat is nu nog de veronderstelling.

Consument betaalt het gelag
Drie represailles. Drie represailles die niet het gewenste effect zullen sorteren. Zoals reeds geschreven zijn banken commercieel gedreven ondernemingen. Hun doel is simpelweg om, net als elke andere commerciële onderneming, winst te maken. Worden de kosten hoger, dan worden hun producten duurder voor de consument. Afgelopen jaar behaalde de Rabobank een winst van € 2,8 miljard. De ING-topman wordt beloond met een bonus van € 1,25 miljoen. Tegelijkertijd is de winstmarge van banken op hypotheken nooit hoger geweest 2010 en tegelijkertijd bevond de spaarrente bij banken zich in 2010 op een droevig laag niveau.

De maatregelen tegen de banken hebben geen zin. De banken 'straffen' met kostenmaatregelen is hooguit onhandig. Immers: eerder hebben ze al een oplossing moeten bedenken voor de verliezen die zijn opgedaan tijdens de kredietcrisis. De gevolgen daarvan (hoge hypotheekrente, lage spaarrente) kennen we. Nu moeten de banken opnieuw gaan nadenken over hoe extra geld te verwerven om de extra belastingdruk en het garantiefonds te kunnen bekostigen.

Het kan niet anders dan dat de consument opdraait voor de maatregelen van minister De Jager. De marge op de hypotheekrente zal voorlopig niet dalen en spaarrente zal slechts mondjesmaat omhoog gaan. Alleen een bank die actief klanten wil werven zal durven stunten met de tarieven. Deze situatie heeft zich echter in 2010 niet voorgedaan. Als de maatregelen van De Jager toch worden doorgezet is het te hopen dat enkele buitenlandse banken de knuppel in het hoenderhok gooien, anders zijn volgend jaar de bankbonussen nog net zo hoog als dit jaar. Alleen uw portemonnee is dat geval nog wat leger.