Onderzoeksbureau SEO publiceerde in opdracht van de Nederlandse Vereniging van Banken een lijvig rapport over de hypotheekmarkt en de rol van de overheid. Nationale Hypotheek Garantie schiet in de huidige vorm zijn doel voorbij, zo is grofweg de conclusie van de  onderzoekers.

NHG in het kort
Wanneer een huizenbezitter zijn hypotheekverplichtingen niet meer na kan komen, dient de woning verkocht te worden. Wanneer deze gedwongen verkoop niet voldoende oplevert om de hypotheekschuld te voldoen, ontvangt de bank de restschuld van Stichting Waarborgfonds Eigen Woning (WEW). Dit is de instantie achter de NHG-regeling. Een voorwaarde voor het voldoen van de restschuld is dat de voormalig huiseigenaar niet zelf schuldig is aan de ontstane problemen.

Ruimere hypotheekmogelijkheden afschaffen
Een van de doelstellingen van Nationale Hypotheek Garantie is het stimuleren van de aankoop van een eigen woning. Woningkopers kunnen alleen van de regeling gebruik maken wanneer met de aankoop niet meer dan € 350.000 gemoeid is. In 2009 lag deze grens nog op € 265.000.

Door de verruiming en de gedaalde woningprijzen valt bijna 80 procent van de woningen binnen de NHG-norm. De groep die woningen in het duurdere segment koopt, kan zich dat volgens SEO doorgaans ook permitteren zonder de regeling. Beslissend voor de aankoop is het in dat geval niet. Bovendien dreigt NHG gemeengoed te worden, zodat banken ook in minder risicovolle gevallen extra zekerheid krijgen. Op zich niets mis mee maar dat is niet het oorspronkelijke doel van NHG. Een negatief effect kan zijn dat zowel huizenkopers als banken door het vangnet een hoger risico accepteren in de vorm van bijvoorbeeld te ruime hypotheken. Iets dat in een zichzelf regulerende markt niet zo snel voor zou komen en wat op termijn problematisch kan zijn. Gelet op het relatief lage aantal gedwongen verkopen in Nederland, lijkt dit gevaar momenteel echter weinig reëel. 

Crisis geen excuus
Door NHG ook bij 'duurdere' woningen mogelijk te maken, stimuleert de overheid de woningmarkt die door de crisis nog steeds in zwaar weer verkeert. Ook hier hebben de onderzoekers hun bedenkingen bij. Het stabiel houden van de woningprijzen en het aanjagen van het aantal verkopen, zou geen doel op zich moeten zijn. SEO pleit voor een krappere regeling en geeft aan zelfs een NHG-grens van € 265.000 discutabel te vinden. Wat in de motivatie niet wordt meegenomen, zijn de striktere regels die banken sinds de crisis hanteren bij de hypotheekverstrekking. Door het schrikbewind van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) durven banken al lange tijd geen hoge hypotheken meer te verstrekken.

De banken zelf hebben weinig problemen met de NHG-regeling, die ze extra zekerheid verschaft. Verder is het zeer de vraag of het verstandig is om te morrelen aan regelingen die voor extra lucht zorgen op de toch al fragiele woningmarkt. Laat het IMF in ieder geval maar geen lucht krijgen van het rapport. Anders moet minister van financiën Jan Kees de Jager na de hypotheekrenteaftrek ook het gevoerde overheidsbeleid rondom de NHG-regeling met hand en tand verdedigen.