Op 11 januari signaleerde Wegwijs, na maanden van sterke stijging plotseling een korte dalende tendens van de rente. Vorige week voorspelde Wegwijs echter alweer een stijging. "Wat een gezeur!"reageerde een lezer boos. Wat zijn de rentevoorspellingen eigenlijk waard? En hoe komen ze tot stand?

Naast een opkomende rentestijging gaf Wegwijs de afgelopen week in hetzelfde artikel ook aan dat de aandelenmarkt op historische gronden ruim dertig procent te laag geprijsd is. In een zich herstellende economie ligt een forse inhaalslag van de aandelenkoersen dus het meest voor de hand.

Visie op de toekomst: een durf
Wat is zo'n voorspelling waard en hoe groot is de kans dat die voorspelling waarheid wordt? Weinig media hebben de durf voorspellingen te doen. Er is immers altijd een kans dat er onverwachte dingen gebeuren, waardoor het anders zal gaan en waarbij prompt de voorspeller "de kop wordt afgehakt". Ondanks dit gevaar doet Wegwijs toch steeds de meest aanvaardbare voorspelling van het moment. Gaat het anders dan wordt ook meteen verklaard waarom het anders is uitgepakt. Omdat consumenten nu eenmaal besluiten moeten nemen en het belangrijk is een leidraad te hebben, blijft Wegwijs een visie op de toekomst geven.

De ECB bepaalt de rente?
Volgens de lezer die de meest recente rentevoorspelling van Wegwijs kwalificeerde als "gezeur", is het verstandiger de kans op rentestijgingen of -dalingen te baseren op  de uitspraken van de Europese Centrale Bank (ECB). De ECB heeft verklaard "dat zij niet overweegt de rentetarieven in 2011 te verhogen". Als de ECB haar rentetarief in 2011 niet zou verhogen, zouden hypotheekrentes dus niet of nauwelijks moeten stijgen of dalen. Die visie is onjuist. De ECB bemoeit zich slechts met de kortlopende rentetarieven, in casu de rentetarieven die gerelateerd zijn aan het korte consumptief krediet, het krediet voor de aanschaf van auto's, tv's of wasmachines etc.

Inflatie bestrijden
De eerste opdracht van de ECB is om de inflatie in Europa te bestrijden, daarbij gaat het primair om de inflatie op roerende goederen. Zou de ECB de rente van hypotheken direct of indirect bepalen dan zou de hypotheekrente over 2010 per saldo gedaald moeten zijn. De ECB heeft haar rente immers laten dalen tot op het laagste niveau sinds de oprichting van de ECB, 1 procent. Desondanks is, zoals Wegwijs al sinds 2009 voorspelde, de gemiddelde hypotheekrente fors gestegen. Tussen 1 september 2010 en januari 2010 zelfs met bijna een vol procent. Dit heeft de gemiddelde lasten van een hypotheek zelfs doen stijgen met netto ruim € 100,- per maand.

Relatie ECB tot hypotheekrente
Hoewel een door de ECB geïnitieerde rentestijging slechts invloed heeft op de korte rente is het toch mogelijk dat de aanleiding tot het verhogen van de rente door de ECB ook aanleiding zou kunnen zijn tot een steeds hogere hypotheekrente. Als de prijzen van roerende goederen stijgen, kan dit het gevolg zijn van een aantrekkende economie. Een aantrekkende economie leidt tot een grotere internationale vraag naar kapitaal. Bedrijven hebben kapitalen nodig om grondstoffen te kopen en producten te maken, die door consumenten worden afgenomen. Deze grotere vraag naar kapitaal leidt tot het duurder worden van te lenen kapitaal, ofwel het verhogen van de rente daarvan door geldverstrekkers.

Hypotheekrentestijging gaat ECB-stijging voor
Mensen die huizen willen kopen hebben geen kleine consumptieve bedragen nodig voor een korte termijn, maar kapitalen die voor zeer lange termijnen worden geleend. Huizenkopers betalen dus de kapitaalmarktrente plus een marge voor de bank. De vraag naar kapitaal om grondstoffen aan te kopen en producten te maken gaat vooraf aan het moment van aanschaffen van de eindproducten, de artikelen die uiteindelijk in de winkel liggen. De rente, die het gevolg is van de grotere vraag naar investeringskapitalen, wordt dus veel eerder bepaald, dan de rente die het gevolg is van de prijsstijging van de eindproducten, de inflatie. Hypotheekrentestijging gaat de ECB-rentestijging dus altijd voor.

Dat neemt overigens niet weg dat een ECB-rentestijging,als gevolg van de prijsstijging door de enorme aankopen van producten in de winkel, er wel voor kan zorgen dat de kapitaalmarktrente nóg verder stijgt. Dat gebeurt als de fabrikanten niet meer in staat zijn om voldoende producten te maken om aan de particuliere vraag te voldoen, een oververhitting van de economie dus. In die fase van de economie zijn we overigens gelukkig nog niet aangeland.

Inflatie in 2011
De opmerking dat de ECB haar rente in 2011 niet zal verhogen is door bankpresident Trichett overigens al genuanceerd. De inflatie in Europa is aan het oplopen. Stijgen de prijzen van roerende goederen in de komende maanden meer dan vorig jaar dan zal, volgens de analisten van het Wegwijs Kenniscentrum de ECB de rente in het najaar van 2011 toch verhogen.

Concurrentie hypotheekmarkt
Op vrijdag 28 januari meldde Wegwijs overigens dat het zeer concurrerende rentetarief dat hypotheekverstrekker Woonlife (gerelateerd aan het Belgische Argenta) in de markt had gezet -  een rente van 4,55 procent voor een rentevaste termijn van tien jaar - niet lang gehandhaafd kon blijven. Vandaag - 1 februari - werd bekendgemaakt dat rentetarief per 2 februari wordt verhoogd naar 4,7 procent. Daarmee is dit tarief overigens nog steeds het laagste tarief van Nederland. De laagste rentetarieven van het moment kunnen op de speciale rentepagina worden bekeken. Ook is het mogelijk deze voor 48 uur te reserveren.
Marktanalist Erik Bakker, van vermogensbeheerder OHV, kwam op 1 februari j.l. overigens met een opmerkelijk bevestigende renteprognose. Volgens zijn analyse is in alle jaren sinds 1991 de tienjarige rente in een jaar gestegen als in de maand januari van dat jaar de rente per saldo gestegen was. Alleen in de twee jaren toen de euro werd ingevoerd ging dit niet op. Dit jaar lag de rente op 31 januari 3,49 procent hoger dan op 1 januari. Waarvan akte!