PvdA-Kamerlid Ronald Plasterk maakte vorige week zijn opwachting bij het Tros-programma Radar om te spreken over de aflossingsvrije hypotheek. De oud-minister pleitte ervoor om de hypotheekrente niet meer fiscaal aftrekbaar te maken voor huizen gekocht met een aflossingsvrije hypotheek. Dit vanwege het feit dat de aftrekbare hypotheekrente ooit bedoeld was om het eigen woningbezit te bevorderen. Bij een aflossingsvrije hypotheek wordt de schuld meestal pas afgelost bij verkoop van de woning en is de bewoner van het huis nooit eigenaar geweest.

'Afschaffen overdrachtsbelasting'
De besparing die dit oplevert kan de overheid volgens Plasterk gebruiken om de overdrachtsbelasting van 6 procent af te schaffen. Deze 'verhuisbelasting' is niet alleen schadelijk voor de huizenmarkt, maar bedreigt de economie ook doordat de arbeidsmobiliteit afneemt. Mensen wisselen minder eenvoudig van baan omdat verhuizen te duur is. Afschaffen van de overdrachtsbelasting is een populair voorstel om de huizenmarkt uit het slop te krijgen (zie ook de poll op deze website), het is echter zeer onwaarschijnlijk dat de kosten van afschaffing opgevangen kunnen worden door het verdwijnen van de aftrek voor aflossingsvrije hypotheken.

Volledig aflossingsvrije hypotheken worden maar beperkt afgesloten in Nederland, meestal alleen als er ook een behoorlijk deel eigen geld wordt ingelegd in de woning. Juist in dat geval is er dus wel sprake van bezit, en gaat de redenatie van Plasterk niet meer op.  Bovendien zouden de lopende hypotheken zonder vorm van aflossing gewoon hun renteaftrek blijven behouden en zou de besparing alleen op nieuwe hypotheken gelden. Aflossingsvrije hypotheken zouden daarmee zeer onaantrekkelijk worden en waarschijnlijk nog minder afgesloten worden dan nu al het geval is.

Stijgende rente raakt ook de schatkist
De onlangs aangestelde hoogleraar Vastgoedeconomie Dirk Brounen (Universiteit van Tilburg) is van mening dat de Nederlandse politiek een sterke persoonlijkheid nodig heeft voor de vastgelopen woningmarkt. In zijn eerste interview met het universiteitsblad zegt Brounen dat er drie stappen terug moeten worden gedaan om met een blanco vel te kunnen beginnen. "Herzie alle regelingen die je nu hebt. Van renteaftrek tot overdrachtsbelasting. De hypotheekrenteaftrek kost de staat momenteel 13 miljard euro per jaar. Zelfs de rechtse kant van het politieke spectrum begint in te zien dat de aftrek straks onbetaalbaar wordt als de rente stijgt."

Brounen voorspelt dat ondanks de weinig verheffende kabinetsplannen op het gebied van de woningmarkt er toch voor het eerst in zestig jaar een grondige herziening zit aan te komen. "We zijn daarmee relatief laat, in landen als Engeland, Zweden, Noorwegen en Denemarken hebben ze dat al gedaan." Volgens de hoogleraar is Nederland toe aan een type Joop den Uyl, die bijvoorbeeld ten tijde van de oliecrisis in drie zinnen kon uitleggen waarom benzine op de bon moest, ook al was dat niet voor iedereen leuk. "Het heeft er mee te maken wie op de stoel zit en of die persoon een speerpunt van het probleem wil maken, ongeacht de politieke kleur die hij of zij heeft," aldus Brounen.