Als één van de mogelijkheden om de problematiek op de huizenmarkt op te lossen, heeft de NVM in het verleden vaak de afschaffing van de overdrachtsbelasting als mogelijkheid geponeerd. Bij de verkoop van een huis moet standaard zes procent overdrachtsbelasting betaald worden. In de ogen van de makelaars is dat "not-done" en kan die overdrachtsbelasting wellicht worden ingewisseld tegen een deel van de aftrek van de hypotheekrente.

Protest
De Vereniging van Huizenbouwers is hier faliekant tegen. Huizenbouwers hebben niets aan die inwisseling omdat op een nieuwbouwwoning geen overdrachtsbelasting wordt geheven. Nieuwbouwwoningen zijn belast met btw. Een verlies van de fiscale aftrek van hypotheekrente zou bij nieuwbouwwoningen dus contraproductief werken.

Diverse marktanalisten zijn het oneens met de vlugge handreiking van de NVM. Omdat de overdrachtsbelasting wordt meegefinancierd in de hypotheek wordt die belasting minder gevoeld in de maandlasten dan de afschaffing van de hypotheekrenteaftrek. Het afschaffen van de overdrachtsbelasting levert zes procent lagere lasten op. Het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek levert in de meeste gevallen zo'n veertig procent hogere lasten op.

Strengere regels ten onrechte
Weinig huizenkopers hebben in de afgelopen jaren bezwaar aangetekend tegen de overdrachtsbelasting. Het lijkt er dan ook niet op dat deze belasting de aankoop van woningen in de weg heeft gestaan. Tot de kredietcrisis liep de woningverkoop perfect. Sindsdien zijn er van overheidswege regels gekomen die Amerikaanse toestanden op de Nederlandse woningmarkt moeten voorkomen. Amerikaanse toestanden die, zoals te zien is aan het beperkte aantal gedwongen woningverkopen (het laagste aantal ter wereld), in Nederland volstrekt niet aan de orde of te verwachten zijn.

Overheid blokkeert zelf de woningmarkt
Desondanks zijn door deze regels de hypotheeksommen, vooral voor starters, sterk verlaagd. Banken die zich hier niet aan houden, krijgen een zware boete en worden door de Autoriteit Financiële Markten (AFM) aan de schandpaal genageld. Voor mensen die een volledige hypotheek nodig hebben, zijn de aflossingseisen sterk verhoogd. Het Nibud heeft uitgerekend dat starters hierdoor tienduizenden euro's minder kunnen lenen voor de aankoop van een huis. Als gevolg daarvan blijft het grootste deel van de starterswoningen onverkocht, met als verder gevolg dat er ook niet meer valt door te stromen.

Huurders mogen meer
In schrille tegenstelling tot de situatie op de koopwoningenmarkt staat de situatie op de huurmarkt. Iedere Nederlander met een inkomen tot € 33.000,- kan gerust een woning huren met een maandhuur tot € 648,-. Het Nibud treedt daar niet tegen op, nee, heeft deze regels zelfs ondersteund. Zodra een huurder met een inkomen van € 33.000,- echter een woning wil kopen met een netto maandlast van € 648,- dan kan hij daar, op basis van de berekeningen van dezelfde Nibud, echter geen hypotheek voor krijgen. Sterker nog, zelfs voor een koopwoning met een netto maandlast van slechts € 500,- kan geen hypotheek meer worden verstrekt.

"Scheve politiek"
Ondanks deze volstrekt onverklaarbare situatie gaat minister Donner bovendien regelen dat mensen die (noodgedwongen) met een hoger inkomen in een huurwoning moeten blijven wonen, de zogenoemde "scheefwoners", voortaan een extra huurverhoging voor hun kiezen krijgen tot 5 procent per jaar. Een groot deel van deze huurders wordt vanwege de nieuwe regels van diezelfde overheid echter niet in staat gesteld om een woning te kopen. Slechts de rijken, of de starters met rijke ouders, kunnen tegenwoordig een huis kopen. Zij zijn namelijk in staat om uit eigen zak de top van de hypotheek direct af te lossen.

Nu de makelaarsvereniging verbaal de hypotheekrenteaftrek al bijna heeft weggegeven wordt het steeds moeilijker om de overheid onder druk te zetten om de woningmarkt voor starters te versoepelen. Toch zal de oplossing van onderop moeten komen om de doorstroming weer op gang te krijgen.